حدیث 778

778- 8-[1] وَ عَنْهُ عَنْ فَضالَةَ بْنِ أیوبَ عَنْ حُسَینِ بْنِ عُثْمانَ عَنْ سَماعَةَ بْنِ مِهْرانَ عَنْ أبی‌بَصیرٍ (الأسدی) قالَ: قالَ أبوعَبْدِاللهِ ع إنْ[2] أهْرَقْتَ الْماءَ وَ نَسیتَ أنْ تَغْسِلَ ذَکَرَکَ حَتَّی صَلَّیتَ فَعَلَیکَ إعادَةُ الْوُضوءِ وَ غَسْلُ ذَکَرِکَ.
قالَ الشَّیخُ یعْنی إذا لَمْ یکُنْ قَدْ تَوَضَّأ فَأمّا إذا تَوَضَّأ وَ نَسی غَسْلَ الذَّکَرِ لا غَیرُ فَلا یجِبُ عَلَیهِ إعادَةُ الْوُضوءِ ثُمَّ اسْتَدَلَّ بِما تَقَدَّمَ[3]
أقولُ: وَ یجوزُ أنْ یرادَ بِالْوُضوءِ الِاسْتِنْجاءُ فَإنَّهُ یطْلَقُ عَلَیهِ کَثیراً فی الْأحادیثِ وَ یکونُ الْعَطْفُ تَفْسیریاً وَ یحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی خُروجِ شَیءٍ مِنَ الْبَوْلِ عِنْدَ الِاسْتِبْراءِ بَعْدَ الْوُضوءِ فَإنَّهُ أکْثَری غالِبٌ.
——————————
[1]– التهذیب 1- 47- 136، و الاستبصار 1- 53- 153.
[2]– فی المصدر- إذا.
[3]– تقدم فی الحدیثین 4، 5 من هذا الباب.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسین بن سعید الاهوازی که معتبر درجه یک است، از فضاله بن ایوب از حسین بن عثمان از سماعه بن مهران از ابوبصیر الاسدی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: موثق (مل).

این حدیث مطلبی خلاف احادیث قبلی دارد که هم در ما نحن فیه مهم است و هم در فهم بهتر احادیثی قبلی که یکی گفته بود اعاده نماز لازم نیست، دیگرانی گفته بود که اعاده نماز لازم است.
در این حدیث آمده است که اگر آب ریختی، اما فراموش کردی که آلتت را بشویی و نماز هم خواندی، پس بر تو است که وضویت را اعاده کنی، در حالی که آلتت را شسته‌ای.
ظاهر این حدیث بر خلاف احادیث قبل است و کسانی را که ظهور اولیه امر را در وجوب می‌دانند، به دردسر انداخته است، اما برای امثال ما، مشکل خاصی ندارد و کاملا قابل درک و فهم است. ظهور اولیه اوامر الهی در تنزیه و استحباب است، لذا در جمع این احادیث، به راحتی معلوم است که عدم طهارت آلت، ناقض وضو نیست، اما اعاده آن مستحب است.
جناب شیخ الطائفه فرموده‌اند که این مربوط به زمانی است که وضو نگرفته، اما اگر وضو گرفته باشد و شستن آتش را فراموش کرده باشد، اعاده وضو لازم نیست و برای اثبات فرمایش خود، به احایث قبلی استناد کرده‌اند که عجیب است، اما به هر حال فرمایش ایشان است.
خود شیخ حر در ادامه گفته‌اند که ممکن است که منظور از وضو، استنجاء باشد، زیرا در احادیث به آن زیاد اطلاق شده است و ممکن است عطف تفسیر باشد و احتمال دارد که به خروج چیزی از بول در هنگام استبراء بعد از وضو اشاره داشته باشد، زیرا این حالت غالباً بیشتر اتفاق می‌افتد که این هم توجیهاتی است که غیر ممکن نیست، اما با مبنای ما نیازی به این همه بالا و پریدن نیست.