18. آیه 125 و 126 سوره نحل (بحث قصاص)
ادْعُ إلی سَبیلِ رَبِّکَ بِالْحِکْمَةِ وَ الْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هیَ أحْسَنُ إنَّ رَبَّکَ هُوَ أعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبیلِهِ وَ هُوَ أعْلَمُ بِالْمُهْتَدینَ (125) وَ إنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبوا بِمِثْلِ ما عوقِبْتُمْ بِهِ وَ لَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَیْرٌ لِلصّابِرینَ (126)
بخوان به سوی پروردگارت با حکمت و موعظه نیکو و جدال کن آنها را به چیزی که او بهتر است. به یقین پروردگارت، او داناتر است به کسی که گمراه کرد از راه او و او داناترین است به هدایت‌یافتگان (125) و اگر (خواستید) عقوبت کردید، پس عقوبت کنید به مانند آنچه عقوبت شدید به آن و اگر صبر پیشه کنید، قطعاً آن بهتر است برای صبرپیشگان (126)
با فرزانگی و پند نکو، براه پروردگارت دعوت کن، و با مخالفان چنان مجادله کن که نیکوتر است که پروردگارت کسی را که از راه او گمراه شده بهتر شناسد و هم او هدایت یافتگان را بهتر شناسد (125) اگر عقوبت میکنید چنان عقوبت کنید که عقوبتتان کردهاند و اگر صبوری کنید، همان برای صابران بهتر است (126)
با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [شیوهای] که نیکوتر است مجادله نمای. در حقیقت، پروردگار تو به [حال] کسی که از راه او منحرف شده داناتر، و او به [حال] راهیافتگان [نیز] داناتر است. (125) و اگر عقوبت کردید، همان گونه که مورد عقوبت قرار گرفتهاید [متجاوز را] به عقوبت رسانید، و اگر صبر کنید البته آن برای شکیبایان بهتر است. (126)
(مردم را) به سوی راه پروردگارت با منطقی حکیمانه و ادلیه قانعکننده و با پندی نیک و بیداریبخش و عبرتآموز دعوت کن و با آنان (مخالفان) به نیکوترین وجه محاجه و مجادله نما. (این وظیفه تو، و اما آنها) البته پروردگارت خود داناتر است به کسی که از راه او گم گشته و او داناتر است به هدایت‌یافتگان. (125) و اگر (در موارد قصاص و نحو آن خواستید) عقوبت کنید پس به مانند آنچه مورد تعدیی قرار گرفتهاید عقوبت نمایید، و حتما اگر صبر کنید (به کلی ببخشید یا تخفیف دهید) بیتردید آن برای صبرپیشگان بهتر است. (126)
در آیه اول، سخن از دعوت به سوی الله با حکمت و پند و اندرز نیکو است و این‌که اگر خواستید، جدال هم بکنید، جدال به احسن داشته باشید و ادامه مطالب که بحث‌های مفصل تفسیری و اعتقادی و رفتاری دارد، اما فعلاً از موضوع بحث ما خارج است. فقط همین حکمتش را که اتفاقاً بخشی از موضوع رساله دکتری من در مدیریت بود، عرض کنم خودش یک کتاب مفصل می‌شود.
در آیه بعد، مطلبی مانند مطالب قبل را می‌فرماید که اگر خواستید کسی را عقوبت کنید، به اندازه‌ای که شما را آزار داده می‌توانید، عقوبت کنید و نَه بیش‌تر و باز هم می‌فرماید که اگر صبر پیشه کنید و به تعبیر بنده، از عقوبت صرفِ‌نظر کنید، برای شما بهتر است.
نکته تکراری را عرض کنم و برویم سراغ روایات و آن این‌که گفتیم این مقابله به مثل، حداکثر حد مجاز است و در خیلی موارد، شارع حد کمتری از آن را مجاز دانسته است.