حدیث ۹۳۳۷

(۹۳۳۷) التوحید (ص ۲۳۲)، الأمالی (ص ۳۲۵) و عیون أخبار الرضا علیه‌السلام (ج ۱‌ص ۱۲۹): حَدَّثَنا مُحَمَّدُ بْنُ بَکْرانَ النَّقّاشُ رحمه‌الله بِالْکوفَةِ قالَ حَدَّثَنا أحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْهَمْدانیُّ قالَ حَدَّثَنا عَلیُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ عَلیِّ بْنِ فَضّالٍ عَنْ أبیهِ عَنْ أبی‌الْحَسَنِ، عَلیِّ بْنِ موسَی الرِّضا علیه‌السلام قالَ: «إنَّ أوَّلَ ما خَلَقَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ لیُعَرِّفَ بِهِ خَلْقَهُ الْکِتابَةَ، حُروفُ الْمُعْجَمِ وَ إنَّ الرَّجُلَ إذا ضُرِبَ عَلَی رَأْسِهِ بِعَصاً، فَزَعَمَ أنَّهُ لا یُفْصِحُ بِبَعْضِ الْکَلامِ، فَالْحُکْمُ فیهِ أنْ یُعْرَضَ عَلَیْهِ حُروفُ الْمُعْجَمِ. ثُمَّ یُعْطَی الدّیَةَ بِقَدْرِ ما لَمْ یُفْصِحْ مِنْها وَ لَقَدْ حَدَّثَنی أبی عَنْ أبیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنْ أمیرِالْمُؤْمِنینَ علیه‌السلام فی ا ب ت ث أنَّهُ قالَ: «الْألِفُ، آلاءُ اللهِ وَ الْباءُ، بَهْجَةُ اللهِ وَ الْباقی وَ «بَدیعُ السَّماواتِ وَ الْأرْضِ» وَ التّاءُ، تَمامُ الْأمْرِ بِقائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ علیهم‌السلام وَ الثّاءُ، ثَوابُ الْمُؤْمِنینَ عَلَی أعْمالِهِمُ الصّالِحَةِ. ج ح خ، فَالْجیمُ، جَمالُ اللهِ وَ جَلالُ اللهِ وَ الْحاءُ، حِلْمُ اللهِ حَیٌّ حَقٌّ حَلیمٌ عَنِ الْمُذْنِبینَ وَ الْخاءُ، خُمولُ ذِکْرِ أهْلِ الْمَعاصی عِنْدَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ. د ذ، فَالدّالُ، دینُ اللهِ الَّذی ارْتَضاهُ لِعِبادِهِ وَ الذّالُ، مِنْ ذی الْجَلالِ وَ الْإکْرامِ. ر ز، فَالرّاءُ، مِنَ الرَّءوفِ الرَّحیمِ وَ الزّایُ، زَلازِلُ یَوْمِ الْقیامَةِ. س ش، فَالسّینُ، سَناءُ اللهِ وَ سَرْمَدیّتُهُ وَ الشّینُ، شاءَ اللهُ ما شاءَ وَ أرادَ ما أرادَ «وَ ما تَشاؤُنَ إلّا أنْ یَشاءَ اللهُ». ص ض، فَالصّادُ، مِنْ صادِقِ الْوَعْدِ فی حَمْلِ النّاسِ عَلَی الصِّراطِ وَ حَبْسِ الظّالِمینَ عِنْدَ الْمِرْصادِ وَ الضّادُ، ضَلَّ مَنْ خالَفَ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ. ط ظ، فَالطّاءُ، طوبَی لِلْمُؤْمِنینَ وَ «حُسْنُ مَآبٍ» وَ الظّاءُ، ظَنُّ الْمُؤْمِنینَ بِاللهِ خَیْراً وَ ظَنُّ الْکافِرینَ بِهِ سوءاً. ع غ، فَالْعَیْنُ، مِنَ الْعالِمِ وَ الْغَیْنُ، مِنَ الْغَنیِّ الَّذی لا یَجوزُ عَلَیْهِ الْحاجَةُ عَلَی الْإطْلاقِ. فِ ق، فَالْفاءُ، «فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوی» وَ فَوْجٌ مِنْ أفْواجِ النّارِ وَ الْقافُ، قُرْآنٌ عَلَی اللهِ جَمْعُهُ وَ قُرْآنُهُ. ک ل، فَالْکافُ، مِنَ الْکافی وَ اللّامُ، لَغْوُ الْکافِرینَ فی افْتِرائِهِمْ عَلَی اللهِ الْکَذِبَ. مَ ن، فَالْمیمُ، مُلْکُ اللهِ یَوْمَ الدّینِ، یَوْمَ لا مالِکَ غَیْرُهُ وَ یَقولُ اللهُ عَزَّ وَ جَلَ: «لِمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ»، ثُمَّ تَنْطِقُ أرْواحُ أنْبیائِهِ وَ رُسُلِهِ وَ حُجَجِهِ، فَیَقولونَ: «لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ». فَیَقولُ جَلَّ جَلالُهُ: «الْیَوْمَ تُجْزی کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ لا ظُلْمَ الْیَوْمَ إنَّ اللهَ سَریعُ الْحِسابِ» وَ النّونُ، نَوالُ اللهِ لِلْمُؤْمِنینَ وَ نَکالُهُ لِلْکافِرینَ. و ه، فَالْواوُ، وَیْلٌ لِمَنْ عَصَی اللهَ مِنْ عَذابِ یَوْمٍ عَظیمٍ وَ الْهاءُ، هانَ عَلَی اللهِ مَنْ عَصاهُ. لا، فَلامُ، ألِفٍ لا إلَهَ إلّا اللهُ وَ هیَ کَلِمَةُ الْإخْلاصِ. ما مِنْ عَبْدٍ قالَها مُخْلِصاً إلّا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ. ی، یَدُ اللهِ فَوْقَ خَلْقِهِ، باسِطَةٌ بِالرِّزْقِ «سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکونَ».» ثُمَّ قالَ علیه‌السلام: «إنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالَی أنْزَلَ هَذا الْقُرْآنَ بِهَذِهِ الْحُروفِ الَّتی یَتَداوَلُها جَمیعُ الْعَرَبِ. ثُمَّ قالَ: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أنْ یَأْتوا بِمِثْلِ هذا الْقُرْآنِ لا یَأْتونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیراً».»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.شیخ صدوق این حدیث را از محمد بن بکران النقاش از ابن عقده از علی بن حسن بن علی بن فضال از پدرش روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.

ابوالحسن، علی بن موسی الرضا علیه‌السلام فرمودند: «همانا اولین آن‌چه خلق کرد الله عز و جل تا به وسیله آن به خلقش کتابت را بشناسند، حروف معجم بود و همانا هنگامی فردی با عصا به سرش زده می‌شود، پس گمان کند که او فصاحت (گویایی لازم را) ندارد به بعضی کلام، پس حکم درباره او این است که عرضه می‌شود بر او حروف معجم. سپس دیه داده می‌شود به اندازه آن‌چه فصاحت (گویایی) ندارد از آن و حدیث کرده است مرا پدرم از پدرش از جدش از امیر مؤمنان علیه‌السلام که ایشان درباره ا ب ت ث فرمودند: «الف، (از) آلاء (یعنی نعمت‌های) الله و باء، (از) بهجت (یعنی سرور و خوش منظری) الله و باقی و آفریننده آسمان‌ها و زمین بودن و تاء، (از) تمام شدن امر به قائم آل محمد علیهم‌السلام و ثاء، (از) ثواب مؤمنان بر اعمال صالحشان است. ج ح خ، پس جیم، (از) جمال الله و جلال الله و حاء، (از) حلم الله، حی بودن، حقانیت، حلم (بردباری) از گناه‌کاران و خاء، (از) خمول (یعنی فرومایگی) اهل معاصی نزد الله عز و جل است. د ذ، پس دال، (از) دین الله که پسندید برای بندگانش و ذال، از ذی‌الجلال و الاکرام بودن است. ر ز، پس راء، (از) رؤوفِ رحیم بودن و زای، (از) زلزله‌های زمان قیامت است. س ش، پس سین، (از) سناء الله و سرمدیتش و شین، (از) خواست الله آن‌چه خواست و اراده کرد آن‌چه اراده کرد و نمی‌خواهند مگر آن‌چه الله بخواهد است. ص ض، پس صاد، از صادق الوعد بودن در حمل کردن مردم بر صراط و گرفتار کردن ظالمان نزد مرصاد و ضاد، از مخالفت با محمد و آل محمد است. ط ظ، پس طاء، (از) طوبی للمؤمنین (سعادت برای مؤمنان) و «حُسْنُ مَآبٍ» و ظاء، (از) ظن خیر مؤمنان به الله و ظن بد کافران به او است. ع غ، پس عین، از عالِم و غین، از غنی‌ای که راه ندارد بر او حاجتی علی الاطلاق است. ف ق، پس فاء، (از) «فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوی» و فوجی از فوجی از فوج‌های آتش و قاف، (از) قرآن که بر الله است جمع کردن آن و خواندنش است. ک ل، پس کاف، از کافی و لام، (از) لغو کافران در افترای دروغشان بر الله است. م ن، پس میم، (از) ملک الله زمان قیامت، زمانی که مالکی نیست غیر او و الله عز و جل می‌فرماید: «لِمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ»، سپس سخن می‌گویند ارواح انبیای او و رسولانش و حجت‌هایش، پس می‌گویند: «لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهّارِ». پس (الله) جل جلاله می‌فرماید: «الْیَوْمَ تُجْزی کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ لا ظُلْمَ الْیَوْمَ إنَّ اللهَ سَریعُ الْحِسابِ» و نون، (از) نوال الله برای مؤمنان و نکال او برای کافران است. و ه، پس واو، (از) ویل برای کسی که عصیان کرد الله را از زمان عظیم و هاء، (از) هون بر الله کسی است که عصیان کرد او را. لا، پس لام، الف لا (از) لا اله الاالله است و آن کلمه اخلاص است. نیست از بنده‌ای که آن را به اخلاص بگوید مگر واجب شود برای او بهشت. ی، (از) ید الله بالای خلقش، گستراننده به رزق «سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکونَ».» سپس (امام) علیه‌السلام فرمودند: «همانا الله تبارک و تعالی نازل کرد این قرآن را به این حروف که متداول کرد همه آن را عرب. سپس فرمود: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإنْسُ وَ الْجِنُّ عَلی أنْ یَأْتوا بِمِثْلِ هذا الْقُرْآنِ لا یَأْتونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهیراً».»