حدیث ۲۹۷۵

(۲۹۷۵) الکافی (ح ۳۹۲۵): عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ أبی‌عُمَیْرٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَیْنَةَ عَنْ زُرارَةَ وَ بُکَیْرٍ أنَّهُما سَألا أباجَعْفَرٍ علیه‌السلام عَنْ وُضوءِ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله. فَدَعا بِطَسْتٍ أوْ تَوْرٍ فیهِ ماءٌ. فَغَمَسَ یَدَهُ الْیُمْنَی، فَغَرَفَ بِها غُرْفَةً، فَصَبَّها عَلَی وَجْهِهِ، فَغَسَلَ بِها وَجْهَهُ. ثُمَّ غَمَسَ کَفَّهُ الْیُسْرَی، فَغَرَفَ بِها غُرْفَةً، فَأفْرَغَ عَلَی ذِراعِهِ الْیُمْنَی، فَغَسَلَ بِها ذِراعَهُ مِنَ الْمِرْفَقِ إلَی الْکَفِّ، لا یَرُدُّها إلَی الْمِرْفَقِ. ثُمَّ غَمَسَ کَفَّهُ الْیُمْنَی، فَأفْرَغَ بِها عَلَی ذِراعِهِ الْیُسْرَی مِنَ الْمِرْفَقِ وَ صَنَعَ بِها مِثْلَ ما صَنَعَ بِالْیُمْنَی. ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ وَ قَدَمَیْهِ بِبَلَلِ کَفِّهِ، لَمْ یُحْدِثْ لَهُما ماءً جَدیداً. ثُمَّ قالَ: «وَ لا یُدْخِلُ أصابِعَهُ تَحْتَ الشِّراکِ». قالَ: «ثُمَّ قالَ: «إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقولُ: «یا أیُّها الَّذینَ آمَنوا إذا قُمْتُمْ إلَی الصَّلاةِ فَاغْسِلوا وُجوهَکُمْ وَ أیْدیَکُمْ»، فَلَیْسَ لَهُ أنْ یَدَعَ شَیْئاً مِنْ وَجْهِهِ إلّا غَسَلَهُ وَ أمَرَ بِغَسْلِ الْیَدَیْنِ إلَی الْمِرْفَقَیْنِ، فَلَیْسَ لَهُ أنْ یَدَعَ شَیْئاً مِنْ یَدَیْهِ إلَی الْمِرْفَقَیْنِ إلّا غَسَلَهُ، لِأنَّ اللهَ یَقولُ: «فَاغْسِلوا وُجوهَکُمْ وَ أیْدیَکُمْ إلَی الْمَرافِقِ»، ثُمَّ قالَ: «وَ امْسَحوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أرْجُلَکُمْ إلَی الْکَعْبَیْنِ». فَإذا مَسَحَ بِشَیْءٍ مِنْ رَأْسِهِ أوْ بِشَیْءٍ مِنْ قَدَمَیْهِ ما بَیْنَ الْکَعْبَیْنِ إلَی أطْرافِ الْأصابِعِ، فَقَدْ أجْزَأهُ.»» قالَ: «فَقُلْنا: «أیْنَ الْکَعْبانِ؟» قالَ: «هاهُنا! یَعْنی الْمَفْصِلَ دونَ عَظْمِ السّاقِ.»» فَقُلْنا: «هَذا ما هُوَ.» فَقالَ: «هَذا مِنْ عَظْمِ السّاقِ وَ الْکَعْبُ أسْفَلُ مِنْ ذَلِکَ.» فَقُلْنا: «أصْلَحَکَ اللهُ! فَالْغُرْفَةُ الْواحِدَةُ تُجْزِئُ لِلْوَجْهِ وَ غُرْفَةٌ لِلذِّراعِ؟» قالَ: «نَعَمْ! إذا بالَغْتَ فیها وَ الثِّنْتانِ تَأْتیانِ عَلَی ذَلِکَ کُلِّهِ.»»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از ابن ابی‌عمیر از عمر بن اذینه از زراره و بکی، فرزندان اعین روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: حسن.

از زراره (بن اعین) و بکیر (بن اعین) (روایت شده است که) از ابوجعفر (امام باقر) علیه‌السلام درباره وضوی رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله سؤال کردند. سپس طشتی یا ظرفی از آب خواستند. پس دست راستشان را در آب کردند، پس مشتی از برگرفتند، پس آن را بر صورتشان ریختند و به آن صورتشان را شستند. سپس کف (دست) چپشان را به آب فرو بردند، پس مشتی از آن بر گرفتند، پس بر ساعد راستشان ریختند و به ساعدشان را از آرنج تا کف (دست) شستند، آن را به آرنجشان باز نمی‌گرداند. سپس کف (دست) راستشان را در آب فرو بردند، پس از آن از آرنج بر دست چپشان ریختند و مانند آن چه با دست راست انجام دادند، به آن انجام دادند. سپس سرشان و دو پایشان را به خیسی کف (دستشان) مسح کرده، به آن دو آب جدیدی نزدند. سپس فرمودند: «انگشتانش بر اثر کفش بر پشت پایش داخل نشد.» (راوی) گفت: «سپس فرمودند: «همانا الله عز و جل می‌فرماید: «یا أیُّها الَّذینَ آمَنوا إذا قُمْتُمْ إلَی الصَّلاةِ فَاغْسِلوا وُجوهَکُمْ وَ أیْدیَکُمْ»، پس بر او نیست چیزی از صورتش را رها کند، مگر آن‌که آن را بشوید و امر کرد به شستن دو دست تا دو آرنج، پس بر او نیست که رها کند چیزی از دو دستش را تا دو آرنج مگر آن که آن را بشوید، چرا که الله می‌فرماید: «فَاغْسِلوا وُجوهَکُمْ وَ أیْدیَکُمْ إلَی الْمَرافِقِ»، سپس فرمود: «وَ امْسَحوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أرْجُلَکُمْ إلَی الْکَعْبَیْنِ». پس چنان‌چه مسح کند به چیزی از سرش یا به چیزی از دو قدمش ما بین کعبتین تا اطراف انشگشتان، پس آن کفایت کند.»» (راوی) گفت: «پس عرض کردیم: «کعبتین کجاست؟» فرمودند: «این‌جا! مفصل پایین استخوان پا.» پس گفتیم: «این چیست؟» پس فرمودند: «این از استخوان پا است و کعب پایین‌تر از آن است.» پس گفتیم: «الله شما را خیر دهد! پس یک مشت برای صورت کفایت کند و مشتی برای ساعد؟» فرمودند: «آری! چنان‌چه در آن پر کنی و دو تا به همه‌اش می‌رسد.»»