حدیث 35222 و جمعبندی این باب (موقت)
35222- 2-[1] وَ بِالْإسْنادِ عَنِ ابْنِ مَحْبوبٍ عَنْ أبیأیوبَ عَنْ ضُرَیْسٍ الْکُناسیِّ قالَ: سَألْتُ أباعَبْدِاللهِ ع عَنِ امْرَأةٍ وَ عَبْدٍ قَتَلا رَجُلاً خَطَأً فَقالَ إنَّ خَطَأ الْمَرْأةِ وَ الْعَبْدِ مِثْلُ الْعَمْدِ فَإنْ أحَبَّ أوْلیاءُ الْمَقْتولِ أنْ یقْتُلوهُما قَتَلوهُما فَإنْ کانَتْ قیمَةُ الْعَبْدِ أکْثَرَ مِنْ خَمْسَةِ آلافِ دِرْهَمٍ فَلْیرُدّوا عَلَی[2] سَیدِ الْعَبْدِ ما یفْضُلُ بَعْدَ الْخَمْسَةِ آلافِ دِرْهَمٍ وَ إنْ أحَبّوا أنْ یقْتُلوا الْمَرْأةَ وَ یأْخُذوا الْعَبْدَ أخَذوا إلّا أنْ تَکونَ قیمَتُهُ أکْثَرَ مِنْ خَمْسَةِ آلافِ دِرْهَمٍ فَلْیرُدّوا عَلَی مَوْلَی الْعَبْدِ ما یفْضُلُ بَعْدَ الْخَمْسَةِ آلافِ دِرْهَمٍ وَ یأْخُذوا الْعَبْدَ أوْ یفْتَدیهُ سَیدُهُ وَ إنْ کانَتْ قیمَةُ الْعَبْدِ أقَلَّ مِنْ خَمْسَةِ آلافِ دِرْهَمٍ فَلَیسَ لَهُمْ إلّا الْعَبْدُ.
وَ رَواهُ الشَّیْخُ بِإسْنادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبوبٍ[3]
وَ کَذا الَّذی قَبْلَهُ
وَ کَذا رَواهُما الصَّدوقُ
أقولُ: ذَکَرَ الشَّیْخُ أنَّ ما تَضَمَّنَ الْخَبَرانِ[4] مِنْ أنَّ خَطَأ الْمَرْأةِ وَ الْغُلامِ وَ الصَّبی عَمْدٌ مَحْمولٌ عَلَی ما یعْتَقِدُهُ بَعْضُ مُخالِفینا أنَّهُ خَطَأٌ لِأنَّ مِنْهُمْ مَنْ یقولُ إنَّ کُلَّ مَنْ یقْتُلُ بِغَیرِ حَدیدٍ فَإنَّ قَتْلَهُ خَطَأٌ وَ قَدْ بَینّا نَحْنُ خِلافَ ذَلِکَ انْتَهَی وَ ذَکَرَ أنَّ ما تَضَمَّناهُ مِنَ الْأحْکامِ الْباقیَةِ مَعْمولٌ عَلَیها وَ یَأْتی ما یدُلُّ عَلَی حُکْمِ قَتْلِ الْعَبْدِ عَمْداً وَ خَطَأً[5] وَ یأْتی أیضاً ما یدُلُّ عَلَی أنَّ عَمْدَ الصَّبی خَطَأٌ تَحْمِلُهُ الْعاقِلَةُ[6] وَ هُوَ یدُلُّ عَلَی ما قالَهُ الشَّیْخُ وَ تَقَدَّمَ ما یدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصودِ[7] وَ یَأْتی ما یَدُلُّ عَلَیهِ[8].
——————————
[1]– الکافی 7- 301- 2، الفقیه 4- 113- 5224.
[2]– فی الکافی- إلی.
[3]– التهذیب 10- 242- 962، و الاستبصار 4- 286- 1083.
[4]– راجع التهذیب 10- 243- 963 ذیل 963، و الاستبصار 4- 286- 1804 ذیل 1804.
[5]– یأتی فی الأحادیث 1 و 3 و 5 و 10 و 11 من الباب 40، و فی الباب 41، و 42 و فی الحدیث 3 من الباب 45 من هذه الأبواب.
[6]– یأتی فی الحدیث 2 من الباب 36 من هذه الأبواب، و فی الحدیث 3 من الباب 11 من أبواب العاقلة.
[7]– تقدم فی الحدیث 2 من الباب 12 من هذه الأبواب.
[8]– یأتی فی الحدیث 1 من الباب 36 من هذه الأبواب.
طریق این حدیث به معصوم علیهالسلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
1. از محمد بن یحیی العطار از احمد بن محمد بن عیسی از حسن بن محبوب از ابوایوب الخزاز از ضریس الکناسی
2. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حسن بن محبوب بقه باقی سند
که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ الطائفه هم شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسن بن محبوب که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت میکند.
شیخ صدوق نیز شبیه این حدیث را به طریق خود در الفقیه به حسن بن محبوب که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت میکند.
* * *
علامه مجلسی: صحیح (مر).
* * *
مجلسی اول: فی الصحیح کالشیخین (رو).
آنچه در باب روایت قبلی عرض کردم، با مختصر تفاوتی، این جا هم هست، لذا مجددا تکرار نمیکنم.
* جمعبندی این باب (موقت):
به شرح حدیث اول همین باب مراجعه شود.
قرار ما بر این بود که بحثمان را بعد از باب سی و سوم متوقف کنیم و موضوع جدیدی را شروع کنیم، اما همانطور که اول جلسه عرض کردم، حیفم آمد که نظرم را درباره این دو حدیث، عرض نکنم، لذا همینجا، فعلا و تا اطلاع ثانوی، بحث قصاص را متوقف میکنیم و با موضوع جدیدی که به زودی عرض خواهم کرد، در خدمتتان خواهم بود.
و صلی الله علی محمد و آله.