حدیث 35214
35214- 15-[1] وَ بِإسْنادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أحْمَدَ بْنِ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِاللهِ عَنِ الْعَلاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قالَ: سَألْتُ أباجَعْفَرٍ ع عَنِ امْرَأتَینِ قَتَلَتا رَجُلاً عَمْداً قالَ تُقْتَلانِ بِهِ ما یخْتَلِفُ فی هَذا أحَدٌ.
——————————
[1]– التهذیب 10- 183- 716.
طریق این حدیث به معصوم علیهالسلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به محمد بن احمد بن یحیی بن عمران که معتبر درجه یک است، از محمد بن حسین بن ابیالخطاب از محمد بن عبدالله بن هلال از علاء بن رزین از محمد بن مسلم الثقفی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند، مگر محمد بن احمد بن یحیی که از ثقات مشروطی است که البته مشکلی در اینجا ایجاد نمیکند.
این حدیث، دو قسمت دارد. قسمت اول اینکه اگر دو زن، در قتل مردی شریک شوند، هر دو قصاص میشوند. این حکم مطابق روایاتی است که در چندین باب قبل خواندیم که اگر دو نفر در قتل فردی شریک شوند و هر دو هم عامل باشند و هر دو هم کار را تمام کرده باشند، اولیای مقتول میتوانند هر دو را قصاص کنند، اما باید مازاد دیه را بدهند که بحثش مفصل بود و وجوهی داشت که بررسی کردیم. در اینجا هم همان حکم است و به نظر حقیر، چیز اضافهتری ندارد.
البته جناب شیخ حر، احتمالا این حدیث را از این جهت در این باب آوردهاند که گویی دو زن در دیه قصاص، مقابل یک مرد قرار گرفتهاند، چرا که در حدیث، برای دیه و غیر آن چیزی گفته نشده است که به نظر حقیر چنین نیست و امام علیهالسلام فقط کلیت مطلب را در مورد قتل مشارکی گفتهاند، حالا سؤال از دو زنی بوده که در قتل مشارکت داشتهاند و امام هم پاسخ دادهاند و بنا بر روایات قبل میفهمیم که اگر به هر شکلی از دو نفر سؤال میشد که یک نفر را کشتهاند، فارغ از جنسیت، همین پاسخ داده میشد. چه قاتلها، هر دو زن باشند، یا یکی مرد باشد و دیگری زن، یا هر دو مرد باشند و مقابل چه زن باشد و چه مرد، فرقی ندارد و اگر هر دو عامد باشند و عمال که کار را تمام میکنند، هر دو مستحق قصاص هستند و قصاص یکی، نافی قصاص دیگری نیست.
اما عبارت پایانی، یعنی «ما یخْتَلِفُ فی هَذا أحَدٌ»؛ معلوم نیست که از جانب امام معصوم است، یا یکی از روایت، مثلا خود شیخ الطائفه طوسی. اگر آن را از جانب معصوم علیهالسلام بدانیم، عملا به این معنا است که این حکم کاملا واضح است و اختلافی نیست. اگر هم از جانب روات باشد، مثلا خود شیخ الطائفه، باز فرقی نمیکند و ما هم موافق آن هستیم.
جناب بهادری هم احتمالی را مطرح کردند که قابل تأمل است. اگر این عبارت «ما یخْتَلِفُ فی هَذا أحَدٌ» از امام باشد، چه بسا «احد» به قاتل یا مقتول، یا هر دو بر میگردد و اینکه امام علیهالسلام میخواهند بفرمایند که فرقی نمیکند، دو قاتل یا مقتول، جنسیتشان چیست و اگر دو نفر، یک نفر را عامدانه کشتند، هر دو مستحق قصاص هستند و میتوان هر دو را قصاص کرد که گفتیم ما در یکی از بابهای قبل، به این موضوع و حالات آن پرداختیم.