حدیث ۳۵۱۶۹

۳۵۱۶۹- ۴-[۱] مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ عَنْ أبی‌عَلیٍّ الْأشْعَریِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِالْجَبّارِ عَنْ صَفْوانَ عَنْ ابْنِ بُکَیْرٍ عَنْ عُبَیْدِ بْنِ زُرارَةَ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ ع قالَ: اطَّلَعَ رَجُلٌ عَلَی النَّبی ص مِنَ الْجَریدِ فَقالَ لَهُ النَّبی ص لَوْ أعْلَمُ أنَّکَ تَثْبُتُ لی لَقُمْتُ إلَیکَ بِالْمِشْقَصِ[۲] حَتَّی أفْقَأ بِهِ عَینَیکَ قالَ فَقُلْتُ لَهُ وَ ذاکَ لَنا فَقالَ وَیحَکَ أوْ وَیلَکَ أقولُ: لَکَ إنَّ رَسولَ اللهِ ص فَعَلَ وَ تَقولُ ذاکَ لَنا.
وَ رَواهُ الشَّیْخُ بِإسْنادِهِ عَنْ صَفْوانَ بْنِ یَحْیَی مِثْلَهُ[۳].
——————————
[۱]– الکافی ۷- ۲۹۲- ۸.
[۲]– المشقص- نصل أو سهم.” القاموس المحیط (شقص) ۲- ۳۰۶″.
[۳]– التهذیب ۱۰- ۲۰۸- ۸۲۰.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از ابوعلی، محمد بن ادریس القمی الاشعری محمد بن عبدالجبار از صفوان بن یحیی از عبدالله بن بکیر از عبید بن زراره بن اعین روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ صدوق هم شبیه این حدیث را به طریق خود در الفقیه به صفوان بن یحیی که معلوم نیست، روایت کرده است که این طریق معلوم نیست.
* * *
علامه مجلسی: موثق کالصحیح (مر).

فهم این حدیث، یک ظرافت خاص لازم دارد که بعضی از بزرگان از آن غافل بوده‌اند.
در حدیث آمده است که فردی از میان شاخه‌های خرما، بر پیامبر سرک کشید. شاید نخلستانی بوده و شاید هم پوشش دیوار از شاخه‌های خرما بوده است. علی ای حال! نبی مکرم فرمودند که اگر می‌دانستم که می‌مانی یا قصد داری به این عادتت ادامه دهی، با مشقصی به سمتت اقدام می کردم تا چشمانت در آید. مشقص، به چیزی می‌گویند آن را پرتاب می‌کنند تا فرار کند، مثلا سنگی، تیری، چیزی. راوی که جناب زراره است، می‌پرسد که برای ما هم چنین است؟ امام علیه‌السلام می‌فرمایند که وای بر تو، می‌گویم که پیامبر چنین کرد و تو می‌گویی برای ما هم چنین است؟
نکته ظریف در عبارت «إن رسول الله فعل» است. پیامبر چه کردند؟ چیزی پرتاب کردند و به چشم طرف آسیب زدند، یا فقط تهدید کردند؟ می‌بینیم که فقط تهدید کردند که وجه آن را هم ذیل یکی دو روایت قبل عرض کردم. پس ما هم به استناد این روایت، فقط می‌توانیم تهدید کنیم و نهَ بیش‌تر. به عبارت دیگر امام علیه‌السلام می‌خواهند فرمایند که وای بر تو! من می‌گویم پیامبر تهدید کرد، آن وقت تو می‌خواهی …
البته برداشت دومی هم می‌توان داشت و آن این‌که جناب زراره می‌گوید این منع شامل ما هم می‌شود؟ کأنه ایشان یا شیعیان استثنا هستند که امام علیه‌السلام نهیب می‌زنند که می‌گویم رسول الله چنین کرد و آن وقت تو می‌گوییم برای ما هم چنین است؟