حدیث ۳۵۱۵۶ و جمع‌بندی این باب (موقت)
۳۵۱۵۶- ۳-[۱] وَ عَنْهُ قالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ تَزَوَّجَ امْرَأةً فَلَمّا کانَ لَیلَةُ الْبِناءِ عَمَدَتِ الْمَرْأةُ إلَی رَجُلٍ صَدیقٍ لَها فَأدْخَلَتْهُ الْحَجَلَةَ[۲] فَلَمّا دَخَلَ الرَّجُلُ یباضِعُ أهْلَهُ ثارَ الصَّدیقُ فَاقْتَتَلا فی الْبَیتِ فَقَتَلَ الزَّوْجُ الصَّدیقَ وَ قامَتِ الْمَرْأةُ فَضَرَبَتِ الزَّوْجَ ضَرْبَةً فَقَتَلَتْهُ بِالصَّدیقِ فَقالَ تَضْمَنُ[۳] دیَةَ الصَّدیقِ وَ تُقْتَلُ بِالزَّوْجِ.
وَ رَواهُ الشَّیْخُ بِإسْنادِهِ عَنْ عَلیِّ بْنِ إبْراهیمَ نَحْوَهُ[۴]
وَ کَذا الَّذی قَبْلَهُ
وَ الَّذی قَبْلَهُما بِإسْنادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبوبٍ
أقولُ: وَ تَقَدَّمَ ما یدُلُّ عَلَی ذَلِکَ[۵] وَ یَأْتی ما یَدُلُّ عَلَیهِ[۶].
——————————
[۱]– الکافی ۷- ۲۹۳- ۱۳، و أورده فی الحدیث ۱ من الباب ۲۱ من أبواب موجبات الضمان.
[۲]– الحجلة- قبة تزین بالثیاب و الستور للعروس.” القاموس المحیط (حجل) ۳- ۳۵۵″.
[۳]– فی المصدر زیادة- المرأة.
[۴]– التهذیب ۱۰- ۲۰۸- ۸۲۴.
[۵]– تقدم فی الحدیثین ۵ و ۶ من الباب ۲۲ من هذه الأبواب و فی الباب ۲۱ من موجبات الضمان.
[۶]– یأتی فی الباب ۲۷ من هذه الأبواب.
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از محمد بن حفص از عبدالله بن طلحه النهدی روایت کرده است که دو نفر اول از ثقات درجه یک و دو نفر بعدی از ثقات درجه دو هستند.
شیخ الطائفه هم شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به علی بن ابراهیم القمی به باقی سند الکافی روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: مجهول (مر).
این حدیث، مطلب خاصی دارد که هر چند به نظر حقیر، موافق عقل هم هست، اما خوب عنایت بفرمایید که این حدیث، بر مبنای ما معتبر است، آن هم معتبر درجه دو، لذا اگر کسی این حدیث را معتبر نداند، شاید عقلا آن را بپذیرد و شاید نپذیرد.
در این حدیث آمده است که مردی با خانمی ازدواج می‌کند و شب زفاف که می‌شود، زن، دوستش را می‌آورد و داخل حجله می‌کند. وقتی داماد وارد حجله می‌شود که با همسر خود هم‌بستر شود و دوست او را می‌بیند و به شوهر حمله می‌کند و باهم گلاویز می‌شوند و همسر، دوست زن را می‌کشد و زن هم ضربه‌ای به همسرش می‌زند و او را در قبال دوستش می‌کشد. امام علیه‌السلام می‌فرمایند که این زن، هم دیه دوست را به گردن دارد و هم به واسطه قتل همسرش، قصاص می‌شود.
ببینید عزیزان! در مورد این‌که زن در مقابل قتل همسرش باید قصاص شود، حرفی نیست، اما در مورد ضمانت دیه دوستش، این‌جا نکته‌ای وجود دارد. در این‌جا، این زن است که دوستش را آورده و به نوعی بانی این ماجرا بوده است، لذا اگر دوست، بدون همراهی و مساعدت زن وارد شده بود، وضع فرق می‌کرد.
همین‌طور قاعدتا نباید شب زفاف بودن، و تازه عروس و داماد بودن در این حکم دخلی داشته باشد و می‌توان حکمی کلی از آن برداشت کرد. البته نکته مهم در این روایت این است که این دوست زن است که به شوهر حمله می‌کند و با هم گلاویز می‌شوند و خودش کشته می‌شود، نَه این‌که همسر شروع‌کننده دعوا باشد و دوست زن را بکشد، پس اگر ما باشیم و فقط این حدیث، این حدیث ربطی به قتل ناموسی توسط شوهر ندارد.
احادیث این باب و البته باب قبلی را داشته باشید، تا در آینده بحث مفصلی درباره قتل‌های ناموسی توسط خود فرد، پدر و مادر، برادر و خواهر، همسر، سایر بستگان دور و نزدیک نسبی و سببی و حتی بیگانه داشته باشیم. إن شاء الله.
* جمع‌بندی این باب (موقت):
در این باب هم مواردی دیگر از معافیت از قصاص و حتی دیه مطرح شده است که برای درک بهتر آن و قضاوت درست در موارد آن، باید به مطالب هر دو باب، یعنی باب ۲۲ و ۲۳ مراجعه کرد.
