حدیث ۳۵۱۴۱

۳۵۱۴۱- ۲-[۱] وَ بِإسْنادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلیِّ بْنِ مَحْبوبٍ[۲] عَنِ الْحُسَیْنِ عَنْ صَفْوانَ بْنِ یَحْیَی وَ فَضالَةَ عَنِ الْعَلاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أحَدِهِما ع قالَ: فی الرَّجُلِ یسْقُطُ عَلَی الرَّجُلِ فَیقْتُلُهُ فَقالَ لا شَیءَ عَلَیْهِ وَ قالَ مَنْ قَتَلَهُ الْقِصاصُ فَلا دیَةَ لَهُ.
وَ رَواهُ الصَّدوقُ بِإسْنادِهِ عَنِ الْعَلاءِ إلَی قَوْلِهِ لا شَیءَ عَلَیْهِ[۳]
——————————
[۱]– التهذیب ۱۰- ۲۱۲- ۸۳۸، و الاستبصار ۴- ۲۸۰- ۱۰۶۲.
[۲]– فی الاستبصار زیادة- عن أحمد بن محمّد.
[۳]– الفقیه ۴- ۱۰۲- ۵۱۸۶.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به محمد بن علی بن محبوب که معتبر درجه یک است، از احمد بن محمد بن عیسی الاشعری که در این‌جا از قلم افتاده است، از حسین بن سعید الاهوازی از صفوان بن یحیی و فضاله بن ایوب از علاء بن رزین از محمد بن مسلم الثقفی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ صدوق این حدیث را به طریق خود در الفقیه به علاء بن رزین که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت کرده است.
* * *
مجلسی اول: فی الصحیح کالشیخ (رو).

همان‌طور که ملاحظه می‌فرمایید، این حدیث دو قسمت دارد که نکاتی را ذیل آن عرض می‌کنم.
۱. قسمت اول، چیزی شبیه حدیث قبل است. «یسقط» هم ظهور در عدم اختیار دارد، پس طبیعتا چیزی بر او نیست.
۲. آن‌چه ذیل حدیث قبل، درباره لیس علیه شیء گفتیم، این‌ها هم درباره لا شیء علیه، جاری است و ظهور اولیه این است که هیچ چیزی بر عهده این فرد نیست.
۳. قسمت دوم هم واضح است. اگر شرایط قصاص باشد، قصاصی هم صورت گیرد، قتل به غیر حق نیست که بخواهد جریمه‌ای داشته باشد.
۴. به نظر حقیر این‌جا دو سؤال مطرح بوده است و عبارات اول امام درباره سؤال اول و عبارت پایانی در پاسخ سؤال دوم بوده است که اگر کسی قصاص کرد، باید چیزی به مقتول قصاص شده بدهد که امام علیه‌السلام هم فرموده‌اند خیر.