حدیث ۳۵۱۱۳

۳۵۱۱۳- ۱۰-[۱] وَ عَنْهُ عَنْ بُنانِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ موسَی بْنِ الْقاسِمِ عَنْ عَلیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ أخیهِ موسَی بْنِ جَعْفَرٍ ع قالَ: سَألْتُهُ عَنْ قَوْمٍ مَمالیکَ اجْتَمَعوا عَلَی قَتْلِ حُرٍّ ما حالُهُمْ فَقالَ یقْتَلونَ بِهِ وَ سَألْتُهُ عَنْ قَوْمٍ أحْرارٍ اجْتَمَعوا عَلَی قَتْلِ مَمْلوکٍ ما حالُهُمْ فَقالَ یرُدّونَ[۲] قیمَتَهُ[۳].
وَ رَواهُ عَلیُّ بْنُ جَعْفَرٍ فی کِتابِهِ مِثْلَهُ إلّا أنَّهُ أسْقَطَ مِنْ أوَّلِهِ لَفْظَ مَمالیکَ[۴].
——————————
[۱]– التهذیب ۱۰- ۲۴۴- ۹۶۶.
[۲]– فی المصدر- یؤدون.
[۳]– فی نسخة- ثمنه (هامش المخطوط).
[۴]– مسائل علی بن جعفر- ۱۲۸- ۱۰۵ و ۱۰۶.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به محمد بن احمد بن یحیی بن عمران الاشعری که معتبر درجه یک است، از بنان بن محمد، عبدالله بن محمد بن عیسی از موسی بن قاسم البجلی از علی بن جعفر العریضی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند، مگر محمد بن احمد بن یحیی الاشعری که از ثقات مشروطی است که البته مشکلی در این‌جا ایجاد نمی‌کند.
این حدیث در کتاب علی بن جعفر العریضی هم آمده است که انتساب این کتاب به ایشان معتبر نیست.
* * *
علامه مجلسی: مجهول (مل).

این حدیث، هم بر مبنای حقیر معتبر است و تا جایی که می‌دانم، هر بر مبنای محقق خویی و آیت‌الله شبیری هم معتبر است، اما از آن روایت‌هایی است که اگر بر اساس برداشت مشهور فهمیده شود، من قدرت فهم آن را ندارم. برداشت مشهور چیست؟ این است که اگر عده‌ای برده، بر قتل فردی آزاد، مشارکت کردند، همه آن‌ها کشته می‌شوند. البته ناگفته نماند که در این روایت، همه‌ای وجود ندارد و این برداشت بعضی از آقایان است. آن‌چه در روایت است، «یقتلون به» است، یعنی به واسطه آن کشته می‌شوند. در این صورت می‌توان گفت که روایت در صدد بیان این است که برده بودن و مشارکت در قتل، موجب مستثنا شدن این‌ها نیست. این‌ها هم همانند دیگران هستند. پس آن‌چه پیش از این بیان شد، با ملاحظاتی در این‌جا هم جاری است.