حدیث 35044
35044- 4-[1] وَ بِإسْنادِهِ عَنِ ابْنِ أبی‌عُمَیْرٍ عَنْ غَیْرِ واحِدٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ ع قالَ: مَنْ أعانَ عَلَی مُؤْمِنٍ بِشَطْرِ کَلِمَةٍ جاءَ یَوْمَ الْقیامَةِ مَکْتوبٌ بَیْنَ عَیْنَیْهِ آیِسٌ مِنْ رَحْمَةِ اللهِ.
وَ رَواهُ فی عِقابِ الْأعْمالِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الصَّفّارِ عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أبی‌عُمَیْرٍ إلّا أنَّهُ قالَ: عَلَی قَتْلِ مُؤْمِنٍ[2].
——————————
[1]– الفقیه 4- 94- 5157.
[2]– عقاب الأعمال- 326- 1.
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
شیخ صدوق این حدیث را دو جا روایت کرده است.
1. به طریق خود در الفقیه به محمد بن ابی‌عمیر که معتبر درجه یک است، از غیر واحد که ابن ابی‌عمیر از ثقات درجه است و غیر واحد، هر چند ابتداء مجهول هستند، اما به واسطه ابن ابی‌عمیر، توثیق درجه دو می‌شوند. شاید بتوان این حدیث را از مصادیق شهرت روایی در عصر ابن ابی‌عمیر دانست.
2. از محمد بن حسن بن ولید از محمد بن حسن الصفار از احمد بن محمد بن عیسی الاشعری از حسین بن سعید الاهوازی از ابن ابی‌عمیر به باقی سند.
شبیه این حدیث در الکافی (ح 2802) هم هست. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از ابن ابی‌عمیر به باقی سند که باز هم معتبر درجه دو است.
در الأمالی للطوسی (ص 198) هم هست.
* * *
مجلسی اول: فی الصحیح (رو).
و اما نکات این حدیث؛
1. این هم شبیه دو روایت گذشته است، فقط حساسیت مسأله را بیش‌تر بیان می‌کند. می‌گوید «بِشَطْرِ کَلِمَةٍ»، یعنی به نیم‌کلمه، چیزی که حتی معنای کاملی هم ندارد. البته این در صورتی است که کلمه را به معنای اصلاحی آن معنا کنیم. اگر کلمه را به معنای لغوی آن یعنی اثر معنا کنیم، گویاتر می‌شود. در این صورت «شطر کلمة»، یعنی نیم‌اثر. چیزی که شاید خیلی هم جدی نباشد. حالا هر کدام از این دو معنا را بگیریم، «شطر کلمة» یعنی با یک حرف جزئی، یا حتی اشاره‌ای، کنایه‌ای و … حتی اگر کوچک‌ترین اثری داشته باشد.
2. می‌دانیم که رحمت الهی واسعه است و در این دست عبارات وقتی سخن از یأس از رحمت الهی می‌شود، کنایه از این است که این فرد از رحمت الهی محروم است و می‌دانیم که همه ما، محتاج رحمت الهی هستیم، چرا که اگر الله تعالی بخواهد صرفاً بر اساس عدلش با بندگان رفتار کند، کلاه همه‌مان پس معرکه است. شبیه این مطلب، یعنی محرومیت از رحمت الهی را پیش از این هم در روایتی داشتیم.
3. سایر مطالب، شبیه روایات قبل است و از تکرار آن‌ها پرهیز می‌کنیم.