حدیث ۳۵۰۲۱
۵۳۵۰۲۱- ۱-[۱] مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ عَنْ عَلیِّ بْنِ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ عَنْ الْفَضْلِ بْنِ شاذانَ جَمیعاً عَنْ حَمّادِ بْنِ عیسَی عَنْ رِبْعیِّ بْنِ عَبْدِاللهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قالَ: سَألْتُ أباجَعْفَرٍ ع عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَ مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیرِ نَفْسٍ أوْ فَسادٍ فی الْأرْضِ فَکَأنَّما قَتَلَ النّاسَ جَمیعاً[۲] – قالَ لَهُ فی النّارِ مَقْعَدٌ لَوْ قَتَلَ النّاسَ جَمیعاً لَمْ یرِدْ إلّا[۳] ذَلِکَ الْمَقْعَدَ.
——————————
[۱]– الکافی ۷- ۲۷۲- ۶.
[۲]– المائدة ۵- ۳۲.
[۳]– فی المصدر زیادة- إلی.
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرد است:
۱. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حماد بن عیسی الجهنی از ربعی به عبدالله از محمد بن مسلم الثقفی
۲. از محمد بن اسماعیل البندقی از فضل بین شاذان از حماد بن عیسی الجهنی به باقی سند
که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: حسن کالصحیح (مر).
۱. این روایت مطلب فقهی خاصی ندارد، اما به یکی از سؤالات تفسیری که قبلاً مطرح شده بود، پاسخ داده می‌شود و آن این‌که منظور از «جمیعا» در آیه ۳۲ سوره مائده چیست. منظور این است که جایگاه او در جهنم جایگاهی است که گویی همه مردم را کشته است و این نشان از اهمیت کشتن افراد دارد، ولو یک نفر باشد و این یعنی احتیاط تمام در کشتن دیگری، ولو در معرض کشته شدن باشیم، یا حتی در خیلی مسائل دیگر زندگی، باید مراقبت کنیم که باعث مرگ کسی نشویم. طبیبی که مدرکش را گرفته، اما مهارت لازم را به هر دلیلی ندارد و باعث مرگ کسی می‌شود. راننده‌ای که با بی‌دقتی، مایه مرگ افرادی می‌شود، پیاده‌رویی که با تخلف از مسیر پیاده‌رو عامل مرگ کسی می‌شود، همه این‌ها و مشابه این‌ها در زمره کشتن به غیر حق محسوب می‌شود و اگر مجازات دنیوی نداشته باشد، تاوان اخروی دارد. در ما نحن فیه که قصاص نفس است هم همین مسأله جاری است. مفتی که شرایط قصاص را تعیین می‌کند، قاضی که می‌خواهد حکم بر قصاص کند، یا فردی که خواستار قصاص دیگری است، یا کسی که قصاص را اجرا می‌کند، همه و همه باید خیلی احتیاط کنند و دست به عصا راه بروند، اگر عامل کشته شدن ولو یک نفر به غیر حق شوند، تاوان سختی در انتظار آن‌ها است.
۲. روایت بعدی، ضمن تأیید این روایت، توضیح تکمیلی هم دارد که خواهیم دید.
