حدیث 1019 و مقدمه بحث تکمیلی

1019- 1-[1] مُحَمَّدُ بْنُ یعْقوبَ عَنْ عَلی بْنِ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شاذانَ جَمیعاً عَنْ حَمّادِ بْنِ عیسَی عَنْ حَریزٍ عَنْ زُرارَةَ عَنْ أبی‌جَعْفَرٍ[2] ع قالَ: إذا کانَتِ الْمَرْأةُ طامِثاً فَلا تَحِلُّ لَها الصَّلاةُ- وَ عَلَیها أنْ تَتَوَضَّأ وُضوءَ الصَّلاةِ عِنْدَ وَقْتِ کُلِّ صَلاةٍ- ثُمَّ تَقْعُدُ فی مَوْضِعٍ طاهِرٍ- فَتَذْکُرُ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ تُسَبِّحُهُ وَ تُهَلِّلُهُ وَ تَحْمَدُهُ- کَمِقْدارِ صَلاتِها ثُمَّ تَفْرُغُ لِحاجَتِها.
أقولُ: وَ یأْتی ما یدُلُّ عَلَی ذَلِکَ فی مَحَلِّهِ إنْ شاءَ اللهُ[3].
——————————
[1]– الکافی 3- 101- 4، و أورد قطعة منه فی الحدیث 1 من الباب 39 من أبواب الحیض و أورده بتمامه فی الحدیث 2 من الباب 40 من أبواب الحیض.
[2]– فی نسخة- أبی‌عبدالله (علیه‌السلام)، (منه قده).
[3]– یأتی ما یدلّ علیه فی الباب 40 من أبواب الحیض.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
1. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حماد بن عیسی از حریز بن عبدالله از زراره بن عبدالله
2. از محمد بن اسماعیل البندقی از فضل بن شاذان از حماد بن عیسی به باقی سند
که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: حسن کالصحیح (مر).

در این حدیث آمده است که اگر خانمی حائض بود، نماز برای او جایز نیست و بر او است که هنگام هر نمازی، وضوی صلاتی بگیرد، سپس در جایگاه پاکیزه‌ای بنشیند و به اندازه وقتی که نماز طول می‌کشد، ذکر الله عز و جل بگوید و او را تسبیح کند و تهلیل، یعنی لا اله الا الله بگوید و او را حمد کند، سپس برود دنبال کارش.
مهم‌ترین نکته در این حدیث این است که آیا این دستورالعمل، از باب وجوب بیان شده است، یا استحباب. بر مبنای ما که تکلیف روشن است و چون ظهور اولیه اوامر و نواهی شارع مقدس را تنزیهی و استحبابی می‌دانیم، این دستورالعمل هم جنبه استحباب دارد، اما آقایانی که نظر به لزوم و وجوب دارند، آیا جز شهرت و اجماع، دلیلی بر استثنا کردن این امر از وجوب دارند، باید تک به تک بررسی شود. البته روایاتی پیش رو داریم که به نظر حقیر می‌تواند قرینه و تأییدی باشد بر استحبابی بودن این دستور.

* مقدمه بحث تکمیلی:
بنده چهار روایت دیگر هم سراغ دارم که مربوط به این بحث است، اما در این جا فقط به آن اشاره شده است و در باب 40 از ابواب الحیض آمده است که آن ها را بررسی می‌کنیم و تحلیل و جمع‌بندی این باب را موکول می‌کنیم به بعد از روایت این چهار حدیث.