حدیث 738

738- 14-[1] وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ سِنانٍ یعْنی عَبْدَاللهِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ ع قالَ: ثَلاثٌ یخْرُجْنَ مِنَ الْإحْلیلِ وَ هُنَّ الْمَنی وَ فیهِ[2] الْغُسْلُ وَ الْوَدْی فَمِنْهُ الْوُضوءُ لِأنَّهُ یخْرُجُ مِنْ دَریرَةِ[3] الْبَوْلِ قالَ وَ الْمَذْی لَیسَ فیهِ وُضوءٌ إنَّما هُوَ بِمَنْزِلَةِ ما یخْرُجُ مِنَ الْأنْفِ.
قالَ الشَّیخُ هَذا مَحْمولٌ عَلَی مَنْ تَرَکَ الِاسْتِبْراءَ بَعْدَ الْبَوْلِ وَ خَرَجَ مِنْهُ شَیءٌ لِأنَّهُ یکونُ مِنْ بَقیةِ الْبَوْلِ انْتَهَی وَ یمْکِنُ الْحَمْلُ عَلَی التَّقیةِ وَ عَلَی الِاسْتِحْبابِ.
——————————
[1]– التهذیب 1- 20- 49، و الاستبصار 1- 94- 302.
[2]– فی المصدر- فمنه.
[3]– دریرة البول- سیلانه (مجمع البحرین 3- 301).

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسن بن محبوب که معتبر درجه یک است، از عبدالله بن سنان روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: صحیح (مل).

در این روایت آمده است که سه چیز از احلیل یا همان مخرج بول خارج می‌شود. یکی منی که در آن غسل است. دیگری ودی که در آن وضو است، چرا که از دریره البول است و مذی که در آن وضو نیست و به منزله آب بینی است.
دریره از ریشه درر است. مشتقات درر گاهی به معنای شیر و شیره است و گاهی به معنای فراوانی. مثلاً «الذین احتلبواها دِرَّتَها»، یعنی کسانی که شیر او را دوشیدند. یا «در اللبن» یعنی شیر زیاد. مدرارا هم که در قرآن آمده است، به نوعی در بیان زیادی است. مشتقات این ریشه گاهی هم در معنای درخشندگی است، مانند «کوکب دری» که یعنی کوکب درخشان. با این توضیحات، احتمالا معنای دریره البول این است که از جایی خارج می‌شود که بول زیادی دارد. با این حساب و در جمع بین این روایت و سایر روایاتی که ودی را ناقض وضو نمی‌دانست، باید گفت که اگر بدانیم ودی همراه مقدار قابل ملاحظه‌ای بول است، ناقض وضو است، و الا مشکلی ندارد.
همان‌طور که می‌بینیم شیخ الطائفه آن را حمل بر ودی قبل از استبراء کرده است که طبق فتوای بعضی آقایان خالی از وجه نیست، اما طبق نظر جمع قابل ملاحظه‌ای از فقها، هر چند ودی قبل از استبراء را نجس می‌دانند، اما ناقض وضو نمی‌دانند. نظر بنده هم درباره استبراء، این مسأله اصلا ربطی به استبراء ندارد و به هر علتی، یا هر زمانی که بدانیم که همراه ودی، یا همان مایع پروستاتی خارج شده از احلیل، مقدار قابل ملاحظه‌ای ادرار است، مثلا بوی ادرار بدهد، طبیعتا ناقض وضو است، و الا ناقض وضو نیست. این هم موافق روایاتی است که ودی را ناقض وضو نمی‌داند و هم روایاتی که بول و ادرار را ناقض وضو می‌داند.