حدیث 699

699- 13-[1] وَ بِإسْنادِهِ عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عیسَی عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلی بْنِ بِنْتِ إلْیاسَ قالَ سَمِعْتُهُ یقولُ رَأیتُ أبی صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِ وَ قَدْ رَعَفَ بَعْدَ ما تَوَضَّأ دَماً سائِلاً فَتَوَضَّأ.
أقولُ: حَمَلَهُما الشَّیخُ عَلَی التَّقیةِ وَ جَوَّزَ حَمْلَهُما عَلَی الِاسْتِحْبابِ وَ عَلَی غَسْلِ الْمَوْضِعِ فَإنَّهُ یسَمَّی وُضوءاً بِقَرینَةِ ما سَبَقَ مِنْ حَدیثِ أبی‌بَصیرٍ[2] وَ أبی‌حَبیبٍ[3] وَ غَیرِ ذَلِکَ[4] قالَ صاحِبُ الْمُنْتَقَی[5] الْحَمْلُ عَلَی الِاسْتِحْبابِ لَیسَ فی الْحَقیقَةِ بِتَأْویلٍ لِأنَّ مُجَرَّدَ الْفِعْلِ لا إشْعارَ فیهِ بِالْوُجوبِ انْتَهَی وَ یحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی حُصولِ حَدَثٍ آخَرَ مِنْ ریحٍ وَ نَحْوِها وَ عَلَی تَجْدیدِ الْوُضوءِ.
——————————
[1]– التهذیب 1- 13- 29، و الاستبصار 1- 85- 268.
[2]– تقدم فی الحدیث 5 من هذا الباب.
[3]– تقدم فی الحدیث 7 من هذا الباب.
[4]– تقدم فی الحدیث 8 من هذا الباب.
[5]– منتقی الجمان 1- 134.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به احمد بن محمد بن عیسی الاشعری که معتبر درجه یک است، از حسن بن علی الوشاء روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
حدیث مضمره است، اما قاعدتا باید از امام رضا علیه‌السلام باشد.
* * *
علامه مجلسی: صحیح (مل).

امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند که پدرم را دیدم که بعد از وضو، خون‌دماغ حسابی شدند. یعنی خون از بینیشان جاری شد. پس وضو گرفتند.
این حدیث هم ابتداء متعارض روایات قبل به نظر می‌رسد، اما به واقع چنین نیست. این‌که امام کاظم علیه‌السلام چرا چنین کرده‌اند، معلوم نیست. شاید در شرایط تقیه‌ای بوده‌اند، شاید از باب استحباب بوده است، یا دلایل دیگر. خلاصه این‌که هم دلیل این کار امام علیه‌السلام مبهم است، هم فعل امام علیه‌السلام، همواره دلیل بر لزوم و وجوب نیست و هم این‌که تکلیف ما در ده‌ها روایت قبل، با این مسأله روشن شده بود.