حدیث ۶۶۶

۶۶۶- ۱۶-[۱] وَ بِإسْنادِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلی بْنِ مَحْبوبٍ عَنِ الْعَبّاسِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُذافِرٍ عَنْ عَبْدِاللهِ بْنِ سِنانٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ ع فی الرَّجُلِ هَلْ ینْقَضُ وُضوؤُهُ إذا نامَ وَ هُوَ جالِسٌ قالَ إنْ کانَ یوْمَ الْجُمُعَةِ فی الْمَسْجِدِ فَلا وُضوءَ عَلَیهِ وَ ذَلِکَ أنَّهُ فی حالِ ضَرورَةٍ.
أقولُ: قَدْ عَرَفْتَ وَجْهَهُ وَ یحْتَمِلُ الْحَمْلُ عَلَی أنَّهُ یتَیمَّمُ لِتَعَذُّرِ الْوُضوءِ لِلتَّصْریحِ فیهِ بِالضَّرورَةِ وَ لِما یأْتی فی التَّیمُّمِ[۲] وَ قَدْ تَقَدَّمَ ما یدُلُّ عَلَی ذَلِکَ[۳] وَ یأْتی ما یدُلُّ عَلَیهِ[۴].
——————————
[۱]– التهذیب ۱- ۸- ۱۳، و الاستبصار ۱- ۸۱- ۲۵۳.
[۲]– یأتی فی الحدیث ۳ من الباب ۳ من أبواب التیمم.
[۳]– تقدم ما یدلّ علی ذلک فی الحدیث ۱، ۶، ۸ من الباب ۱ من هذه الأبواب، و فی الحدیث ۱، ۲، ۷، ۸ من الباب ۲ من هذه الأبواب.
[۴]– یأتی ما یدلّ علیه فی الحدیث ۱ من الباب ۲۷ من أبواب أحکام الخلوة من کتاب الطهارة، و فی الحدیث ۱۸ من الباب ۱۵ من أبواب الوضوء.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به محمد بن علی بن محبوب که معتبر درجه یک است، از عباس بن معروف از محمد بن اسماعیل بن بزیع از محمد بن عزافر از عبدالله بن سنان روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: صحیح (مل).

عبارت آخر این حدیث، تکلیف را روشن می‌کند و آن این‌که این مطلب، در بیان حکم اولیه و اصلی برای وضو نیست، بلکه حکمی در شرایط ضرورت است.
حالا این ضرورت چه می‌تواند باشد؟ مثلا این‌که می‌دانیم بسیاری از اهل تسنن، نوم را مبطل وضو نمی‌دانند. حالا شیعه‌ای در روز جمعه، در مسجد که بزرگ‌ترین تجمع هفتگی است، نشسته و خوابش برده و اگر برود وضو بگیر، برایش شر می‌شود. شاید منظور این باشد. در این صورت روایت به نوعی تقیه‌ای است.