حدیث 647

647- 7-[1] مُحَمَّدُ بْنُ عَلی بْنِ الْحُسَینِ فی الْعِلَلِ وَ عُیونِ الْأخْبارِ بِإسْنادِهِ الْآتی عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شاذانَ عَنِ الرِّضا ع قالَ: إنَّما وَجَبَ الْوُضوءُ مِمّا خَرَجَ مِنَ الطَّرَفَیْنِ خاصَّةً وَ مِنَ النَّوْمِ دونَ سائِرِ الْأشْیاءِ[2]– لِأنَّ الطَّرَفَینِ هُما طَریقُ النَّجاسَةِ وَ لَیسَ لِلْإنْسانِ طَریقٌ تُصیبُهُ النَّجاسَةُ مِنْ نَفْسِهِ إلّا مِنْهُما فَأُمِروا بِالطَّهارَةِ عِنْدَ ما تُصیبُهُمْ تِلْکَ النَّجاسَةُ مِنْ أنْفُسِهِمْ الْحَدیثَ.
——————————
[1]– علل الشرائع 257، و عیون أخبار الرضا (علیه‌السلام) 2- 104.
[2]– فی العلل 257 زیادة- قیل.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ صدوق این حدیث را به دو طریق روایت کرده است.
1. از عبدالواحد بن محمد بن عبدوس النیسابوری از علی بن محمد بن قتیبه النیسابوری
2. از جعفر بن نعیم بن شاذان از محمد بن شاذان از فضل بن شاذان
که در طریق اول، علی بن محمد بن قتیبه از ثقات درجه دو است، اما سایرین، چه در طریق اول و چه در طریق دوم، همه از ثقات درجه یک هستند.

در قسمت اول این روایت، به نظر می‌رسد که امام علیه‌السلام در بیان حصر هستند و تنها آن‌چه «من الطرفین» خارج می‌شود و نیز نوم، ناقض وضو هستند. البته آن هم نَه هر «ما خرج من الطرفین» و «النومی»، بلکه مواردی که در روایات قبل مشخصاتشان بیان شد.
بقیه روایت هم علت لزوم طهارت از مما خرج من الطرفین را بیان کرده است که نجاسات و آلودگی‌ها معمولاً از آن خارج می‌شوند.