حدیث ۷۱۱۸

(۷۱۱۸) الکافی (ح ۲۲۰)، معانی الأخبار (ص ۸) و التوحید (ص ۱۰۴ و ۲۴۳): عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنْ عَبّاسِ بْنِ عَمْرٍو الْفُقَیْمیِ عَنْ هِشامِ بْنِ الْحَکَمِ فی حَدیثِ الزِّنْدیقِ الَّذی أتَی أباعَبْدِاللهِ علیه‌السلام وَ کانَ مِنْ قَوْلِ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام: «…» قالَ: «فَما هوَ؟» قالَ: «شَیْءٌ بِخِلافِ الْأشْیاءِ. ارْجِعْ بِقَوْلی، إلَی إثْباتِ مَعْنًی وَ أنَّهُ شَیْءٌ بِحَقیقَةِ الشَّیْئیَّةِ، غَیْرَ أنَّهُ لا جِسْمٌ وَ لا صورَةٌ وَ لا یُحَسُّ وَ لا یُجَسُّ وَ لا یُدْرَکُ بِالْحَواسِّ الْخَمْسِ. لا تُدْرِکُهُ الْأوْهامُ وَ لا تَنْقُصُهُ الدُّهورُ وَ لا تُغَیِّرُهُ الأزمانُ» …

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از عباس بن عمرو الفقیمی از هشام بن حکم که عباس بن عمرو الفقیمی از ثقات درجه دو و سایرین، از ثقات درجه یک هستند.
شیخ صدوق نیز شبیه این حدیث را از پدرش از علی بن ابراهیم القمی به باقی سند روایت کرده است.
ایشان شبیه این حدیث را از علی بن احمد بن محمد بن عمران از ابوالقاسم، حمزه بن قاسم العلوی از محمد بن اسماعیل البرمکی از حسین بن حسن بن برد از ابراهیم بن هاشم با باقی سند نیز روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: مجهول.

هشام بن حکم درباره ماجرای زندیقی که نزد ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام آمد، (روایت کرد که) از سخن ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام به او (این) بود: «…» (زندیق) گفت: «پس او چیست؟» فرمودند: «چیزی است به خلاف چیزها. به سخنم باز گرد، شیء به جهت اثبات معنا و این‌که او چیزی است به حقیقت چیز بودن، غیر آن‌که او نه جسم است و نه صورت و حس نمی‌شود و لمس نمی‌گردد و با حواس پنج‌گانه درک نمی‌گردد. وهم‌ها او را درک نمی‌کند و زمانه‌ها او را ناقص نمی‌گرداند و زمان‌ها او را تغییر نمی‌دهد.» …