حدیث 6261
(5261، 7062، 7185، 8646 و 9083) عیون أخبار الرضا علیه‌السلام (ج 1، ص 191) و الأمالی (ص 90): حَدَّثَنا أحْمَدُ بْنُ زیادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدانیُّ رضی‌الله‌عنه وَ الْحُسَیْنُ بْنُ إبْراهیمَ بْنِ أحْمَدَ بْنِ هِشامٍ الْمُکَتِّبُ وَ عَلیُّ بْنُ عَبْدِاللهِ الْوَرّاقُ رضی‌الله‌عنهم قالوا حَدَّثَنا عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ بْنِ هاشِمٍ قالَ حَدَّثَنا الْقاسِمُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْبَرْمَکیُّ قالَ حَدَّثَنا أبوالصَّلْتِ الْهَرَویُّ قالَ: «لَمّا جَمَعَ الْمَأْمونُ لِعَلیِّ بْنِ موسَی الرِّضا علیهماالسلام أهْلَ الْمَقالاتِ مِنْ أهْلِ الْإسْلامِ وَ الدّیاناتِ مِنَ الْیَهودِ وَ النَّصارَی وَ الْمَجوسِ وَ الصّابِئینَ وَ سائِرِ أهْلِ الْمَقالاتِ، فَلَمْ یَقُمْ أحَدٌ إلّا وَ قَدْ ألْزَمَهُ حُجَّتَهُ، کَأنَّهُ أُلْقِمَ حَجَراً. قامَ إلَیْهِ عَلیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْجَهْمِ، فَقالَ لَهُ: «یا ابْنَ رَسولِ اللهِ! أ تَقولُ بِعِصْمَةِ الْأنْبیاءِ؟» قالَ: «نَعَمْ!» قالَ: «فَما تَعْمَلُ فی قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَ: «وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی» وَ فی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَ: «وَ ذا النّونِ إذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ» وَ فی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی یوسُفَ علیه‌السلام: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها» وَ فی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ فی داوُدَ: «ظَنَّ داوُدُ أنَّما فَتَنّاهُ» وَ قَوْلِهِ تَعالَی فی نَبیِّهِ مُحَمَّدٍ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «وَ تُخْفی فی نَفْسِکَ ما اللهُ مُبْدیهِ»؟» فَقالَ الرِّضا علیه‌السلام: «وَیْحَکَ یا عَلیُّ! اتَّقِ اللهَ وَ لا تَنْسُبْ إلَی أنْبیاءِ اللهِ الْفَواحِشَ وَ لا تَتَأوَّلْ کِتابَ اللهِ بِرَأْیِکَ. فَإنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ قالَ: «وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إلّا اللهُ وَ الرّاسِخونَ» … وَ أمّا قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ فی یوسُفَ: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها»، فَإنَّها هَمَّتْ بِالْمَعْصیَةِ وَ هَمَّ یوسُفُ بِقَتْلِها إنْ أجْبَرَتْهُ، لِعِظَمِ ما تَداخَلَهُ. فَصَرَفَ اللهُ عَنْهُ قَتْلَها وَ الْفاحِشَةَ وَ هُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ: «کَذلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السّوءَ وَ الْفَحْشاءَ»، یَعْنی الْقَتْلَ وَ الزِّناءَ …»» قالَ: «فَبَکَی عَلیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْجَهْمِ، فَقالَ: «یا ابْنَ رَسولِ اللهِ! أنا تائِبٌ إلَی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أنْ أنْطِقَ فی أنْبیاءِ اللهِ علیهم‌السلام بَعْدَ یَوْمی هَذا إلّا بِما ذَکَرْتَهُ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
شیخ صدوق این حدیث را از احمد بن جعفر بن زیاد و حسین بنابراهیم المکتب و علی بن عبدالله الوراق از علی بن ابراهیم القمی از قاسم بن محمد البرمکی از ابوالصلت الهروی که قاسم بن محمد از ثقات درجه دو است و سایرین، از ثقات درجه یک هستند.
ابوالصلت الهروی روایت کرد: «هنگامی که جمع کرد مؤمون بر علی بن موسی الرضا علیهماالسلام اندیشمندان اهل اسلام را و متدینین از یهود و نصاری و مجوس و صابئان و سائر اندیشمندان را، پس پس نایستاد احدی مگر که حجتش را به او ملزم کرد مانند آن‌که سنگی بلعیده. ایستاد بر ایشان علی بن محمد بن جهم، پس به ایشان گفت: «ای فرزند رسول الله! آیا قائل به عصمت انبیاء هستی؟» فرمودند: «آری!» گفت: «پس چه می‌کنی درباره کلام الله عز و جل: «وَ عَصی آدَمُ رَبَّهُ فَغَوی» و درباره کلام او عز و جل: «وَ ذا النّونِ إذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ» و درباره کلام او عز و جل درباره یوسف علیه‌السلام: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها» و درباره کلامش عز و جل درباره داود: «ظَنَّ داوُدُ أنَّما فَتَنّاهُ» و کلام او تعالی درباره نبیش محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله: «وَ تُخْفی فی نَفْسِکَ ما اللهُ مُبْدیهِ»؟» پس (امام) رضا علیه‌السلام فرمودند: «وای بر تو ای علی! تقوا پیشه کن الله را و نسبت مده به پیامبران الله فحشاها را و تأویل مکن کتاب الله را به رأی خودت. چرا که الله عز و جل فرموده است: «وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إلّا اللهُ وَ الرّاسِخونَ» … و اما کلام او عز و جل درباره یوسف: «وَ لَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَ هَمَّ بِها»، پس همانا آن زن اهتمام به معصیت کرد و یوسف اهتمام کرد به قتل او اگر او را مجبور کند، به جهت بزرگی آن‌چه او را داخل کرده بود. پس منصرف کرد الله از او قتل آن زن را و فحشا را و آن است کلام او عز و جل: «کَذلِکَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السّوءَ وَ الْفَحْشاءَ»، یعنی قتل و زنا …»» (راوی) گفت: «پس علی بن محمد بن جهم گریسته، پس گفت: «ای فرزند رسول الله! من توبه کننده هستم به سوی الله عز و جل از این‌که سخن گویم درباره انبیاء الله علیهم‌السلام بعد امروزم مگر به آن‌چه آن را بیان کردی.»»