حدیث ۵۹۶۵

(۵۹۶۵ و ۶۵۴۵) الکافی (ح ۷۲۴) و البصائر (ص ۴۶۴): مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ عَنْ عَلیِّ بْنِ أسْباطٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ أبی‌الْعَلاءِ عَنْ سَعْدٍ الْإسْکافِ قالَ: «أتَی رَجُلٌ أمیرَالْمُؤْمِنینَ علیه‌السلام، یَسْألُهُ عَنِ الرّوحِ. أ لَیْسَ هُوَ جَبْرَئیلَ؟ فَقالَ لَهُ أمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه‌السلام: «جَبْرَئیلُ علیه‌السلام مِنَ الْمَلائِکَةِ وَ الرّوحُ غَیْرُ جَبْرَئیلَ.» فَکَرَّرَ ذَلِکَ عَلَی الرَّجُلِ. فَقالَ لَهُ: «لَقَدْ قُلْتَ عَظیماً مِنَ الْقَوْلِ. ما أحَدٌ یَزْعُمُ أنَّ الرّوحَ غَیْرُ جَبْرَئیلَ.» فَقالَ لَهُ أمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه‌السلام: «إنَّکَ ضالٌّ تَرْوی عَنْ أهْلِ الضَّلالِ. یَقولُ اللهُ تَعالَی لِنَبیِّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «أتی أمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکونَ یُنَزِّلُ الْمَلائِکَةَ بِالرّوحِ» وَ الرّوحُ غَیْرُ الْمَلائِکَةِ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْهِمْ.»»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از محمد بن یحیی العطار از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب از علی بن اسباط از حسین بن ابی‌العلاء از سعد بن طریف الاسکاف روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
محمد بن حسن الصفار نیز شبیه این حدیث را از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب و محمد بن عیسی که یا ابن عبدالله الاشعری است و یا ابن عبید از علی بن اسباط به باقی سند روایت کرده است. حتی اگر محمد بن عیسی، ابن عبید هم باشد، اولاً از ثقات مشروطی است که البته مشکلی در این‌جا ایجاد نمی‌کند و ثانیاً، محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب که از ثقات درجه یک است، در عرض او است. سایرین هم از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: مختلف فیه، مرسل.

سعد الاسکاف روایت کرد: «فردی نزد امیر مؤمنان علیه‌السلام آمده، از روح سؤال کرد. آیا او جبرئیل نیست؟ پس امیر مؤمنان علیه‌السلام به او فرمودند: «جبرئیل علیه‌السلام از ملائکه است و روح غیر از جبرئیل است.» پس آن را بر آن فرد تکرار کردند. پس به ایشان گفت: «سخن عظیمی گفته‌ای. احدی قبول ندارد که روح غیر جبرئیل است.» پس امیر مؤمنان علیه‌السلام به او فرمودند: «همانا تو گمراهی هستی که از اهل گمراهی روایت می‌کنی. الله تعالی به نبیش صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرماید: «أتی أمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالی عَمّا یُشْرِکونَ یُنَزِّلُ الْمَلائِکَةَ بِالرّوحِ» و روح غیر ملائکه صلوات الله علیهم است.»»