حدیث 591
(791 و 3141) الکافی (ح 14414) و التهذیب (ج 10، ح 701): عَلی بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ أبی‌عُمَیرٍ عَنْ حَمّادِ بْنِ عُثْمانَ عَنِ الْحَلَبیِّ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «سَألْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَ: «فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفّارَةٌ لَهُ». فَقالَ: «یُکَفَّرُ عَنْهُ مِنْ ذُنوبِهِ بِقَدْرِ ما عَفا» وَ سَألْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ «فَمَنْ عُفیَ لَهُ مِنْ أخیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْروفِ وَ أداءٌ إلَیْهِ بِإحْسانٍ». قالَ: «یَنْبَغی لِلَّذی لَهُ الْحَقُّ أنْ لا یَعْسُرَ أخاهُ إذا کانَ قَدْ صالَحَهُ عَلَی دیَةٍ وَ یَنْبَغی لِلَّذی عَلَیْهِ الْحَقُّ أنْ لا یَمْطُلَ أخاهُ إذا قَدَرَ عَلَی ما یُعْطیهِ وَ یُؤَدّیَ إلَیْهِ بِإحْسانٍ.»» قالَ: «وَ سَألْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «فَمَنِ اعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ ألیمٌ». فَقالَ: «هُوَ الرَّجُلُ یَقْبَلُ الدّیَةَ أوْ یَعْفو أوْ یُصالِحُ، ثُمَّ یَعْتَدی فَیَقْتُلُ، فَلَهُ عَذابٌ ألیمٌ کَما قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از ابن ابی‌عمیر از حماد بن عیسی از عبدالله الحلبی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ‌الطائفه نیز شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به احمد بن محمد بن عیسی الاشعری که معتبر درجه یک است، از علی بن حکم از علی بن ابی‌حمزه از ابوبصیر الاسدی روایت کرده است که علی بن ابی‌حمزه از ثقات مشروطی است که البته در این‌جا مشکلی ایجاد نمی‌کند و سایرین، از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: ضعیف علی المشهور.
(عبیدالله بن علی) الحلبی روایت کرد: «از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام درباره کلام الله عز و جل: «فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ کَفّارَةٌ لَهُ» سؤال کردم. پس فرمودند: «به اندازه‌ای که عفو کند، از گناهانش از او پوشیده می‌شود» واز ایشان درباره کلام الله عز و جل: «فَمَنْ عُفیَ لَهُ مِنْ أخیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْروفِ وَ أداءٌ إلَیْهِ بِإحْسانٍ». فرمودند: «شایسته است برای کسی که صاحب حق است که وقتی بر دیه با او مصالحه کرد، بر برادرش سخت نگیرد و شایسته است کسی که حق بر (عهده) او است که هنگامی که به پرداخت آن قدرت دارد، تأخیر نیاندازد و آن را به نیکی به او ادا کند.»» (راوی) گوید: «و از ایشان درباره کلام الله عز و جل: «فَمَنِ اعْتَدی بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ ألیمٌ» سؤال کردم. پس فرمودند: «او کسی است که دیه قبول می‌کند یا عفو می‌کند یا مصالحه می‌نماید، سپس تعدی کرده و به قتل می‌رساند، پس همان‌گونه که الله عز و جل فرموده، برای او عذاب بسیار دردناکی است.»»