حدیث۵۵۲۷

(۵۵۲۷، ۵۷۵۲، ۱۰۴۹۸ و ۱۱۰۸۲) الکافی (ح ۵۷۲۷): مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عُثْمانَ بْنِ عیسَی عَنْ سَماعَةَ بْنِ مِهْرانَ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ لِلْفُقَراءِ فی أمْوالِ الْأغْنیاءِ فَریضَةً، لا یُحْمَدونَ إلّا بِأدائِها وَ هیَ الزَّکاةُ. بِها حَقَنوا دِماءَهُمْ وَ بِها سُمّوا مُسْلِمینَ وَ لَکِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَرَضَ فی أمْوالِ الْأغْنیاءِ حُقوقاً غَیْرَ الزَّکاةِ. فَقالَ عَزَّ وَ جَلَ: «وَ الَّذینَ فی أمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلومٌ». فَالْحَقُّ الْمَعْلومُ مِنْ غَیْرِ الزَّکاةِ وَ هُوَ شَیْءٌ یَفْرِضُهُ الرَّجُلُ عَلَی نَفْسِهِ فی مالِهِ یَجِبُ عَلَیْهِ أنْ یَفْرِضَهُ عَلَی قَدْرِ طاقَتِهِ وَ سَعَةِ مالِهِ. فَیُؤَدّی الَّذی فَرَضَ عَلَی نَفْسِهِ، إنْ شاءَ فی کُلِّ یَوْمٍ وَ إنْ شاءَ فی کُلِّ جُمْعَةٍ وَ إنْ شاءَ فی کُلِّ شَهْرٍ وَ قَدْ قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ أیْضاً: «أقْرَضوا اللهَ قَرْضاً حَسَناً» وَ هَذا غَیْرُ الزَّکاةِ وَ قَدْ قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ أیْضاً: «یُنْفِقوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرّاً وَ عَلانیَةً» وَ الْماعونَ أیْضاً وَ هُوَ الْقَرْضُ یُقْرِضُهُ وَ الْمَتاعُ یُعیرُهُ وَ الْمَعْروفُ یَصْنَعُهُ وَ مِمّا فَرَضَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ أیْضاً فی الْمالِ مِنْ غَیْرِ الزَّکاةِ، قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَ: «الَّذینَ یَصِلونَ ما أمَرَ اللهُ بِهِ أنْ یوصَلَ» وَ مَنْ أدَّی ما فَرَضَ اللهُ عَلَیْهِ، فَقَدْ قَضَی ما عَلَیْهِ وَ أدَّی شُکْرَ ما أنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِ فی مالِهِ، إذا هُوَ حَمِدَهُ عَلَی ما أنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِ فیهِ مِمّا فَضَّلَهُ بِهِ مِنَ السَّعَةِ عَلَی غَیْرِهِ وَ لِما وَفَّقَهُ لِأداءِ ما فَرَضَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ وَ أعانَهُ عَلَیْهِ.»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
* * *
علامه مجلسی: موثق.

ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام فرمودند: «همانا الله عز و جل واجب کرد برای فقرا در اموال بی‌نیازان واجبی را که ستایش نمی‌شوند مگر به ادای آن و آن زکات است. به واسطه آن خون‌هایشان حفظ شد و به واسطه آن مسلمان نامیده شدند. ولیکن الله عز و جل در اموال بی‌نیازان حقوقی غیر از زکات واجب کرد. پس (الله) عز و جل فرمود: «وَ الَّذینَ فی أمْوالِهِمْ حَقٌّ مَعْلومٌ». پس حق معلوم غیر زکات است و آن چیزی است که فرد آن را واجب می‌کند بر خویشتن درباره مالش واجب می‌کند بر آن که به اندازه تواناییش و وسعت مالش بپردازد. پس ادا می‌کند آن‌چه را بر خویش واجب کرده است، اگر خواست در هر روز و اگر خواست در هر هفته و اگر خواست در هر ماه و هم‌چنین الله عز و جل فرمود: «أقْرَضوا اللهَ قَرْضاً حَسَناً» و این (نیز) غیر زکات است و هم‌چنین الله عز و جل فرمود: «یُنْفِقوا مِمّا رَزَقْناهُمْ سِرّاً وَ عَلانیَةً» و ماعون هم چنین و آن قرض است که قرض داده می‌شود و آن متاعی که آن را عاریه دهند و آن معروف که انجامش می‌دهند و از آن‌چه واجب کرد الله عز و جل در اموال از غیرزکات، کلام او عز و جل: «الَّذینَ یَصِلونَ ما أمَرَ اللهُ بِهِ أنْ یوصَلَ» است و هر کس ادا کرد آن‌چه را واجب کرد الله بر او، پس انجام داد آن چه بر او است و ادا کرد شکر آن‌چه را الله در مالش بر او نعمت داده است، در این هنگام او حمد کرده است او را بر آن‌چه الله بر او نعمت داده است در آن به واسطه آن‌چه برتری داده او را نسبت به آن از وسعت بر غیر او و برای آن‌چه توفیق داده او را برای ادای آن‌چه واجب کرده است الله عز و جل و یاریش بر او.»