حدیث 4804
(4804) الکافی (ح 988) و علل الشرائع (ج 2، ح 591): مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خالِدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ یَحْیَی الْحَلَبیِّ عَنْ بُرَیْدِ بْنِ مُعاویَةَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قالَ: «قُلْتُ لِأبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام: «أصْلَحَکَ اللهُ! بَلَغَنا شَکْواکَ وَ أشْفَقْنا. فَلَوْ أعْلَمْتَنا أوْ عَلَّمْتَنا مَنْ.» قالَ: «إنَّ عَلیّاً علیه‌السلام کانَ عالِماً وَ الْعِلْمُ یُتَوارَثُ. فَلا یَهْلِکُ عالِمٌ إلّا بَقیَ مِنْ بَعْدِهِ مَنْ یَعْلَمُ مِثْلَ عِلْمِهِ أوْ ما شاءَ اللهُ.» قُلْتُ: «أ فَیَسَعُ النّاسَ إذا ماتَ الْعالِمُ، ألّا یَعْرِفوا الَّذی بَعْدَهُ؟» فَقالَ: «أمّا أهْلُ هَذِهِ الْبَلْدَةِ، فَلا!» یَعْنی الْمَدینَةَ، «وَ أمّا غَیْرُها مِنَ الْبُلْدانِ، فَبِقَدْرِ مَسیرِهِمْ. إنَّ اللهَ یَقولُ: «وَ ما کانَ الْمُؤْمِنونَ لِیَنْفِروا کافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهوا فی الدّینِ وَ لیُنْذِروا قَوْمَهُمْ إذا رَجَعوا إلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرونَ».»» قالَ: «قُلْتُ: «أ رَأیْتَ مَنْ ماتَ فی ذَلِکَ؟» فَقالَ: «هُوَ بِمَنْزِلَةِ مَنْ خَرَجَ «مِنْ بَیْتِهِ مُهاجِراً إلَی اللهِ وَ رَسولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أجْرُهُ عَلَی اللهِ».»» قالَ: «قُلْتُ: «فَإذا قَدِموا، بِأیِّ شَیْءٍ یَعْرِفونَ صاحِبَهُمْ؟» قالَ: «یُعْطَی السَّکینَةَ وَ الْوَقارَ وَ الْهَیْبَةَ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از محمد بن یحیی العطار از ابن عیسی الاشعری از محمد بن خالد از نضر بن سوید از یحیی بن عمران الحلبی از برید بن معاویه از محمد بن مسلم روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ صدوق نیز شبیه این حدیث را از پدرش از عبدالله بن جعفر الحمیری از ابن عیسی الاشعری از محمد بن خالد البرقی و از حسین بن سعید به باقی سند روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: صحیح.
محمد بن مسلم روایت کرد: «به ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام عرض کردم: «الله شما را به سلامت دارد! بیماری شما به ما رسید و دلگیر شدیم. پس اعلام کنید برای ما یا آگاه کنید ما را که چه کسی است؟» فرمودند: «همانا علی علیه‌السلام عالم بود و علم ارث برده می‌شود. پس نمی‌میرد عالمی[1] مگر باقی ماند از بعد او کسی که می‌داند مانند علم او را یا آن‌چه الله بخواهد.» عرض کردم: «آیا می‌شود که مردم هنگامی که عالم مرد، نشناسند کسی را که بعد از او است؟» پس فرمودند: «اما اهل این شهر، پس خیر!» یعنی مدینه، «و اما غیر آن از شهرها، پس به اندازه مسیرشان. به دستی که الله می‌فرماید: «وَ ما کانَ الْمُؤْمِنونَ لِیَنْفِروا کافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهوا فی الدّینِ وَ لیُنْذِروا قَوْمَهُمْ إذا رَجَعوا إلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرونَ».»» (راوی) گفت: «عرض کردم: «چه نظری دارید درباره کسی که در آن (راه) بمیرد؟» فرمودند: «او به منزله کسی است که «مِنْ بَیْتِهِ مُهاجِراً إلَی اللهِ وَ رَسولِهِ ثُمَّ یُدْرِکْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أجْرُهُ عَلَی اللهِ».»» (راوی) گفت: «عرض کردم: «پس هنگامی که رسیدند، به چه چیزی صاحبشان را می‌شناسند؟» فرمودند: «عطا می‌شود آرامش و وقار و هیبت.»»
______________________________
[1]– عالِم در این حدیث کنایه از امام معصوم است.