حدیث 4007
(4007، 5211 و 9191) الکافی (ح 1170): عِدَّةٌ مِنْ أصْحابِنا عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أبی‌نَصْرٍ عَنْ حَمّادِ بْنِ عُثْمانَ عَنْ أبی‌عُبَیْدَةَ الْحَذّاءِ قالَ: «سَألْتُ أباجَعْفَرٍ علیه‌السلام عَنِ الِاسْتِطاعَةِ وَ قَوْلِ النّاسِ.» فَقالَ وَ تَلا هَذِهِ الْآیَةَ: «وَ لا یَزالونَ مُخْتَلِفینَ إلّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ»: «یا أباعُبَیْدَةَ! النّاسُ مُخْتَلِفونَ فی إصابَةِ الْقَوْلِ وَ کُلُّهُمْ هالِکٌ.»» قالَ: «قُلْتُ: «قَوْلُهُ: «إلّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ»؟» قالَ: «هُمْ شیعَتُنا وَ لِرَحْمَتِهِ خَلَقَهُمْ وَ هُوَ قَوْلُهُ: «وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ»، یَقولُ لِطاعَةِ الْإمامِ. الرَّحْمَةُ الَّتی یَقولُ: «وَ رَحْمَتی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ»، یَقولُ عِلْمُ الْإمامِ وَ وَسِعَ عِلْمُهُ الَّذی هُوَ مِنْ عِلْمِهِ کُلَّ شَیْءٍ، هُمْ شیعَتُنا.» ثُمَّ قالَ: ««فَسَأکْتُبُها لِلَّذینَ یَتَّقونَ»، یَعْنی وَلایَةَ غَیْرِ الْإمامِ وَ طاعَتَهُ.» ثُمَّ قالَ: ««یَجِدونَهُ مَکْتوباً عِنْدَهُمْ فی التَّوْراةِ وَ الْإنْجیلِ»، یَعْنی النَّبیَّ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ الْوَصیَّ وَ الْقائِمَ «یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْروفِ» إذا قامَ وَ «یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ» وَ الْمُنْکَرُ، مَنْ أنْکَرَ فَضْلَ الْإمامِ وَ جَحَدَهُ وَ «یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ»، أخْذَ الْعِلْمِ مِنْ أهْلِهِ وَ «یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ» وَ الْخَبائِثُ، قَوْلُ مَنْ خالَفَ وَ «یَضَعُ عَنْهُمْ إصْرَهُمْ» وَ هیَ الذُّنوبُ الَّتی کانوا فیها قَبْلَ مَعْرِفَتِهِمْ فَضْلَ الْإمامِ وَ «الْأغْلالَ الَّتی کانَتْ عَلَیْهِمْ» وَ الْأغْلالُ، ما کانوا یَقولونَ مِمّا لَمْ یَکونوا أُمِروا بِهِ مِنْ تَرْکِ فَضْلِ الْإمامِ، فَلَمّا عَرَفوا فَضْلَ الْإمامِ، وَضَعَ عَنْهُمْ إصْرَهُمْ وَ الْإصْرُ، الذَّنْبُ وَ هیَ الْآصارُ. ثُمَّ نَسَبَهُمْ، فَقالَ: «فَالَّذینَ آمَنوا بِهِ»، یَعْنی بِالْإمامِ وَ «عَزَّروهُ وَ نَصَروهُ وَ اتَّبَعوا النّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحونَ»، یَعْنی الَّذینَ اجْتَنَبوا الْجِبْتَ وَ الطّاغوتَ أنْ یَعْبُدوها وَ الْجِبْتُ وَ الطّاغوتُ، فُلانٌ وَ فُلانٌ وَ فُلانٌ وَ الْعِبادَةُ، طاعَةُ النّاسِ لَهُمْ. ثُمَّ قالَ: «أنیبوا إلی رَبِّکُمْ وَ أسْلِموا لَهُ»، ثُمَّ جَزاهُمْ، فَقالَ: «لَهُمُ الْبُشْری فی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فی الْآخِرَةِ» وَ الْإمامُ یُبَشِّرُهُمْ بِقیامِ الْقائِمِ وَ بِظُهورِهِ وَ بِقَتْلِ أعْدائِهِمْ وَ بِالنَّجاةِ فی الْآخِرَةِ وَ الْوُرودِ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الصّادِقینَ عَلَی الْحَوْضِ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از عدة من اصحابنا از احمد بن محمد بن ابی‌نصر از حماد بن عثمان از ابوعبیده الحذاء روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: صحیح.
ابوعبیده الحذاء روایت کرد: «از ابوجعفر (امام باقر) علیه‌السلام درباره استطاعت و کلام مردم سؤال کردم. پس در حالی که این آیه: «وَ لا یَزالونَ مُخْتَلِفینَ إلّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ» را می‌خواندند، فرمودند: «ای ابوعبیده! مردم در برخورد کلام (به حق) مختلف هستند و همگی آن‌ها در هلاکت هستند.»» (راوی) گفت: «عرض کردم: «إلّا مَنْ رَحِمَ رَبُّکَ»؟» فرمودند: «آن‌ها شیعیان ما هستندو برای رحمتش آن‌ها را خلق کرد و آن کلام او: «وَ لِذلِکَ خَلَقَهُمْ»، می‌فرماید برای اطاعت امام (آن‌ها را خلق کردیم). رحمتی که می‌فرماید: «وَ رَحْمَتی وَسِعَتْ کُلَّ شَیْءٍ»، می‌فرماید علم امام است و علم او (یعنی علم امام) که از علم او (یعنی علم الله تعالی) است، همه چیز را فرا می‌گیرد، آن‌ها شیعیان ما هستند.» سپس فرمودند: ««فَسَأکْتُبُها لِلَّذینَ یَتَّقونَ»، یعنی ولایت غیر امام و اطاعت از او.» سپس فرمودند: «یَجِدونَهُ مَکْتوباً عِنْدَهُمْ فی التَّوْراةِ وَ الْإنْجیلِ»، یعنی نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله و وصی و قائم که چون قیام کرد، آن‌ها را به معروف امر می‌کند و از منکر نهیشان می‌نماید و منکر کسی است که فضل امام را (بدون علم) انکار کند یا با علم انکار کند و «یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ»، گرفتن علم است از اهلش و «یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ» و خبائث قول کسی است که مخالفت کرد و «یَضَعُ عَنْهُمْ إصْرَهُمْ» و همان گناهانی است که قبل از معرفتشان نسبت به فضل امام در آن بودند و «الْأغْلالَ الَّتی کانَتْ عَلَیْهِمْ» و اغلال، آن چیزی است که می‌گفتند از آن چیزی که به آن امر نشده بودند از ترک فضل امام، پسهنگامی که فضل امام را شناختند، سنگینشیان از آن‌ها برداشته شد و سنگینی، گناه است و همان سنگینی‌ها است. سپس به آن‌ها نسبت داده، پس فرمود: «فَالَّذینَ آمَنوا بِهِ»، یعنی به امام و «عَزَّروهُ وَ نَصَروهُ وَ اتَّبَعوا النّورَ الَّذی أُنْزِلَ مَعَهُ أولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحونَ»، یعنی کسانی که از جبت و طاغوت اجتناب می‌کنند که آن را بندگی کنند و جبت و طاغوت، فلانی و فلانی و فلانی هستند و بندگی همان اطاعت مردم برای آن‌ها است. سپس فرمود: «أنیبوا إلی رَبِّکُمْ وَ أسْلِموا لَهُ»، سپس آن‌ها را پاداش داد، پس فرمود: «لَهُمُ الْبُشْری فی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ فی الْآخِرَةِ» و امام بشارت می‌دهد آن‌ها را به قیام قائم و به ظهور او و به قتل دشمنانشان و به نجات در آخرت و ورود بر محمد صلی الله علی محمد و آله الصادقین بر حوض.»»