حدیث 3896
(3896) الکافی (ح 2906): مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ ابْنِ فَضّالٍ عَنِ ابْنِ بُکَیْرٍ وَ عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عیسَی عَنْ یونُسَ عَنْ رَجُلٍ جَمیعاً عَنْ زُرارَةَ قالَ: «قالَ لی أبوجَعْفَرٍ علیه‌السلام: «ما تَقولُ فی أصْحابِ الْأعْرافِ؟» فَقُلْتُ: «ما هُمْ إلّا مُؤْمِنونَ أوْ کافِرونَ. إنْ دَخَلوا الْجَنَّةَ، فَهُمْ مُؤْمِنونَ وَ إنْ دَخَلوا النّارَ، فَهُمْ کافِرونَ.» فَقالَ: «وَ اللهِ! ما هُمْ بِمُؤْمِنینَ وَ لا کافِرینَ وَ لَوْ کانوا مُؤْمِنینَ، دَخَلوا الْجَنَّةَ کَما دَخَلَها الْمُؤْمِنونَ وَ لَوْ کانوا کافِرینَ، لَدَخَلوا النّارَ کَما دَخَلَها الْکافِرونَ وَ لَکِنَّهُمْ قَوْمٌ اسْتَوَتْ حَسَناتُهُمْ وَ سَیِّئاتُهُمْ. فَقَصُرَتْ بِهِمُ الْأعْمالُ وَ إنَّهُمْ لَکَما قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.» فَقُلْتُ: «أ مِنْ أهْلِ الْجَنَّةِ هُمْ؟ أوْ مِنْ أهْلِ النّارِ؟» فَقالَ: «اتْرُکْهُمْ حَیْثُ تَرَکَهُمُ اللهُ.» قُلْتُ: «أ فَتُرْجِئُهُمْ؟» قالَ: «نَعَمْ! أُرْجِئُهُمْ کَما أرْجَأهُمُ اللهُ. إنْ شاءَ أدْخَلَهُمُ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِهِ وَ إنْ شاءَ ساقَهُمْ إلَی النّارِ بِذُنوبِهِمْ وَ لَمْ یَظْلِمْهُمْ.» فَقُلْتُ: «هَلْ یَدْخُلُ الْجَنَّةَ کافِرٌ؟» قالَ: «لا!» قُلْتُ: «هَلْ یَدْخُلُ النّارَ إلّا کافِرٌ؟»» قالَ: «فَقالَ: «لا! إلّا أنْ یَشاءَ اللهُ. یا زُرارَةُ! إنَّنی أقولُ ما شاءَ اللهُ وَ أنْتَ لا تَقولُ ما شاءَ اللهُ. أما إنَّکَ إنْ کَبِرْتَ رَجَعْتَ وَ تَحَلَّلَتْ عَنْکَ عُقَدُکَ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به دو طریق روایت کرده است.
از محمد بن یحیی العطار از ابن عیسی الاشعری از حسن بن علی بن فضال از عبدالله بن بکیر
از علی بن ابراهیم القمی از محمد بن عیسی بن عبید از یونس بن عبدالرحمن از فردی
که در طریق دوم، رجل آخر حدیث، ابتداء مجهول است، اما به واسطه یونس بن عبدالرحمن، توثیق درجه دو می‌شود. ابن عبید هم از ثقات مشروطی است که البته مشکلی در این‌جا ایجاد نمی‌کند و سایرین، چه در طریق اول و چه در طریق دوم از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: موثق کالصحیح.
زراره (بن اعین) روایت کرد: «ابوجعفر (امام باقر) علیه‌السلام به من فرمودند: «درباره اصحاب اعراف چی می‌گویی؟» پس عرض کردم: «آن‌ها نیستند، مگر مؤمنان و کافران. اگر داخل بهشت شدند، پس آن‌ها مؤمنان هستند و اگر داخل آتش شدند، پس آن‌ها کافران هستند.» پس فرمودند: «قسم به الله! آن‌ها نه مؤمنان هستند و نه کافران و چنان‌چه مؤمنان بودند، داخل بهشت شده بودند، همان‌گونه که مؤمنان داخل آن شدند و اگر کافران بودند، قطعاً داخل آتش شده بودند، همان‌گونه که کافران داخل آن شدند، بلکه آن‌ها گروهی هستند که نیکی‌هایشان و بدی‌هایشان برابر است و در اعمالشان کم گذاشته‌اند و همانا آن‌ها همان هستند که الله عز و جل فرمود.» پس عرض کردم: «آیا آن‌ها از بهشت هستند یا از اهل جهنم؟» پس فرمود: «آن‌ها را ترک کن، همان‌گونه که الله آن‌ها را ترک کرده است.» عرض کردم: «آیا پس آن‌ها را امید دارید؟» فرمودند: «آری! به آن‌ها امید دارم همان‌گونه که الله به آن‌ها امید دارد. اگر بخواهد آن‌ها را به رحمتش وارد بهشت کند و اگر بخواهد به واسطه گناهانشان به جهنم سوقشان دهد در حالی که به آن‌ها ظلم نکرده است.» پس عرض کردم: «آیا کافر وارد بهشت می‌شود؟» فرمودند: «خیر!» عرض کردم: «آیا جز کافر وارد آتش می‌شود؟» فرمودند: «خیر! مگر الله بخواهد. ای زراره! همانا من می‌گویم که آن‌چه الله بخواهد در حالی که تو نمی‌گویی آن‌چه الله بخواهد. آگاه باش که همانا اگر تو پیر شوی، باز می‌گردی و گره‌هایت از تو باز می‌شود.»»