حدیث ۳-۳۲۳۴

(۳۲۳۴-۳ و ۵۹۰۹) عیون إخبار الرضا علیه‌السلام (ج ۲، ص ۲۰۰): حَدَّثَنا تَمیمُ بْنُ عَبْدِاللهِ بْنِ تَمیمٍ الْقُرَشیُّ رضی‌الله‌عنه قالَ حَدَّثَنی أبی قالَ حَدَّثَنا أحْمَدُ بْنُ عَلیٍّ الْأنْصاریُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْجَهْمِ قالَ: «حَضَرْتُ مَجْلِسَ الْمَأْمونِ یَوْماً وَ عِنْدَهُ عَلیُّ بْنُ موسَی الرِّضا علیهماالسلام وَ قَدِ اجْتَمَعَ الْفُقَهاءُ وَ أهْلُ الْکَلامِ مِنَ الْفِرَقِ الْمُخْتَلِفَةِ. فَسَألَهُ بَعْضُهُمْ، فَقالَ لَهُ: «یا ابْنَ رَسولِ اللهِ! بِأیِّ شَیْءٍ تَصِحُّ الْإمامَةُ لِمُدَّعیها؟» قالَ: «بِالنَّصِّ وَ الدَّلیلِ.» قالَ لَهُ: «فَدَلالَةُ الْإمامِ فیما هیَ؟» قالَ: «فی الْعِلْمِ وَ اسْتِجابَةِ الدَّعْوَةِ.» قالَ: «فَما وَجْهُ إخْبارِکُمْ بِما یَکونُ؟» قالَ: «ذَلِکَ بِعَهْدٍ مَعْهودٍ إلَیْنا مِنْ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله.» قالَ: «فَما وَجْهُ إخْبارِکُمْ بِما فی قُلوبِ النّاسِ؟» قالَ علیه‌السلام لَهُ: «أ ما بَلَغَکَ قَوْلُ الرَّسولِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «اتَّقوا فِراسَةَ الْمُؤْمِنِ، فَإنَّهُ یَنْظُرُ بِنورِ اللهِ»؟» قالَ: «بَلَی!» قالَ: «وَ ما مِنْ مُؤْمِنٍ إلّا وَ لَهُ فِراسَةٌ یَنْظُرُ بِنورِ اللهِ عَلَی قَدْرِ إیمانِهِ وَ مَبْلَغِ اسْتِبْصارِهِ وَ عِلْمِهِ وَ قَدْ جَمَعَ اللهُ لِلْأئِمَّةِ مِنّا ما فَرَّقَهُ فی جَمیعِ الْمُؤْمِنینَ وَ قالَ عَزَّ وَ جَلَّ فی مُحْکَمِ کِتابِهِ: «إنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمینَ». فَأوَّلُ الْمُتَوَسِّمینَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله، ثُمَّ أمیرُالْمُؤْمِنینَ علیه‌السلام مِنْ بَعْدِهِ، ثُمَّ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الْأئِمَّةُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ علیهم‌السلام إلَی یَوْمِ الْقیامَةِ.»» قالَ: «فَنَظَرَ إلَیْهِ الْمَأْمونُ، فَقالَ لَهُ: «یا أباالْحَسَنِ! زِدْنا مِمّا جَعَلَ اللهُ لَکُمْ أهْلَ الْبَیْتِ.» فَقالَ الرِّضا علیه‌السلام: «إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَدْ أیَّدَنا بِروحٍ مِنْهُ، مُقَدَّسَةٍ مُطَهَّرَةٍ، لَیْسَتْ بِمَلَکٍ، لَمْ تَکُنْ مَعَ أحَدٍ مِمَّنْ مَضَی إلّا مَعَ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ هیَ مَعَ الْأئِمَّةِ مِنّا، تُسَدِّدُهُمْ وَ تُوَفِّقُهُمْ وَ هُوَ عَمودٌ مِنْ نورٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ.» …»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه دو است.
شیخ صدوق این حدیث را از تمیم بن عبدالله القرشی از پدرش از احمد بن علی الانصاری از حسن بن جهم که عبدالله بن تمام و احمد بن علی الانصاری از ثقات درجه دو هستند و سایرین، از ثقات درجه یک.

حسن بن جهم روایت کرد: «روزی در مجلس مأمون حاضر شدم در حالی که علی بن موسی الرضا علیهماالسلام نزد او بودند و فقها و اهل کلام از فرقه‌های مختلف جمع شده بودند. پس یکی از آن‌ها سؤال کرده، به ایشان گفت: «ای فرزند رسول الله! به چه چیزی امامت برای مدعیش درست شمرده می‌شود؟» فرمودند: «به نص و دلالت.» به ایشان گفت: «پس دلالت امام در چیست؟» فرمودند: «در علم و استجابت دعا.» گفت: «پس وجه آگاهی شما در آن‌چه اتفاق می‌افتد، چیست؟» فرمودند: «آن به عهد معهودی است از جانب رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله به سوی ما.» گفت: «پس وجه آگاهی شما به آن‌چه در قلب‌های مردم است، چیست؟» (امام) علیه‌السلام به او فرمودند: «آیا کلام رسول صلی‌الله‌علیه‌وآله به تو نرسیده است: «از فراست مؤمن بپرهیزید، چرا که او به نور الله نظر می‌کند»؟» گفت: «آری!» فرمودند: «و از مؤمن نیست مگر آن‌که برای او فراستی باشد که نظر می‌کند به نور الله به اندازه ایمانش و اندازه طلب بصیرتش و علمش و الله جمع کرده است برای ائمه از ما، آن‌چه در همه مؤمنان متفرق است و (الله) عز و جل در محکم کتابش فرمود: «إنَّ فی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمینَ». پس اول متوسمین رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله است، سپس امیر مؤمنان علیه‌السلام از بعد او، سپس حسن و حسین و امامان از فرزندان حسین علیهم‌السلام تا زمان قیامت.»» (راوی) گفت: «پس مأمون به سوی ایشان نظر کرد و گفت: «ای ابوالحسن! بر ما بیفزا از آن‌چه الله برای شما اهل بیت قرار داده است.» پس (امام) رضا علیه‌السلام فرمود: «به یقین الله عز و جل، ما را به روحی از جانب خود مؤید کرده است، مقدس مطهر که ملک نبوده، با احدی از کسانی که گذشته‌اند، نبوده است، مگر همراه رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله و او همراه امامان از ما است، آن‌ها را اصلاح می‌کند و موفقشان می‌دارد و او ستونی از نور است بین ما و بین الله عز و جل.» …»