حدیث 2321
(2321 و 7131) التوحید (ص 407): حَدَّثَنا أحْمَدُ بْنُ زیادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدانیُّ رضی‌الله‌عنه قالَ حَدَّثَنا عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ بْنِ هاشِمٍ عَنْ أبیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أبی‌عُمَیْرٍ قالَ: «سَمِعْتُ موسَی بْنَ جَعْفَرٍ علیهماالسلام یَقولُ: «لا یُخَلِّدُ اللهُ فی النّارِ إلّا أهْلَ الْکُفْرِ وَ الْجُحودِ وَ أهْلَ الضَّلالِ وَ الشِّرْکِ وَ مَنِ اجْتَنَبَ الْکَبائِرَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ، لَمْ یُسْألْ عَنِ الصَّغائِرِ. قالَ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالَی: «إنْ تَجْتَنِبوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَریماً»». قالَ: «فَقُلْتُ لَهُ: «یا ابْنَ رَسولِ اللهِ! فَالشَّفاعَةُ لِمَنْ تَجِبُ مِنَ الْمُذْنِبینَ؟» قالَ: «حَدَّثَنی أبی عَنْ آبائِهِ عَنْ عَلیٍّ علیهم‌السلام قالَ: «سَمِعْتُ رَسولَ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله یَقولُ: «إنَّما شَفاعَتی لِأهْلِ الْکَبائِرِ مِنْ أُمَّتی. فَأمّا الْمُحْسِنونَ مِنْهُمْ فَما عَلَیْهِمْ مِنْ سَبیلٍ.»»»» قالَ ابْنُ أبی‌عُمَیْرٍ: «فَقُلْتُ لَهُ: «یا ابْنَ رَسولِ اللهِ! فَکَیْفَ تَکونُ الشَّفاعَةُ لِأهْلِ الْکَبائِرِ وَ اللهُ تَعالَی ذِکْرُهُ یَقولُ: «وَ لا یَشْفَعونَ إلّا لِمَنِ ارْتَضی وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقونَ» وَ مَنْ یَرْتَکِبُ الْکَبائِرَ، لا یَکونُ مُرْتَضًی؟» فَقالَ: «یا أباأحْمَدَ! ما مِنْ مُؤْمِنٍ یَرْتَکِبُ ذَنْباً إلّا ساءَهُ ذَلِکَ وَ نَدِمَ عَلَیْهِ وَ قَدْ قالَ النَّبیُّ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «کَفَی بِالنَّدَمِ تَوْبَةً» وَ قالَ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «وَ مَنْ سَرَّتْهُ حَسَنَتُهُ وَ ساءَتْهُ سَیِّئَتُهُ، فَهُوَ مُؤْمِنٌ.» فَمَنْ لَمْ یَنْدَمْ عَلَی ذَنْبٍ یَرْتَکِبُهُ، فَلَیْسَ بِمُؤْمِنٍ وَ لَمْ تَجِبْ لَهُ الشَّفاعَةُ وَ کانَ ظالِماً وَ اللهُ تَعالَی ذِکْرُهُ یَقولُ: «ما لِلظّالِمینَ مِنْ حَمیمٍ وَ لا شَفیعٍ یُطاعُ»». فَقُلْتُ لَهُ: «یا ابْنَ رَسولِ اللهِ! وَ کَیْفَ لا یَکونُ مُؤْمِناً مَنْ لَمْ یَنْدَمْ عَلَی ذَنْبٍ یَرْتَکِبُهُ.» فَقالَ: «یا أباأحْمَدَ! ما مِنْ أحَدٍ یَرْتَکِبُ کَبیرَةً مِنَ الْمَعاصی وَ هُوَ یَعْلَمُ أنَّهُ سَیُعاقَبُ عَلَیْها إلّا نَدِمَ عَلَی ما ارْتَکَبَ وَ مَتَی نَدِمَ کانَ تائِباً مُسْتَحِقّاً لِلشَّفاعَةِ وَ مَتَی لَمْ یَنْدَمْ عَلَیْها کانَ مُصِرّاً وَ الْمُصِرُّ لا یُغْفَرُ لَهُ، لِأنَّهُ غَیْرُ مُؤْمِنٍ بِعُقوبَةِ ما ارْتَکَبَ وَ لَوْ کانَ مُؤْمِناً بِالْعُقوبَةِ لَنَدِمَ وَ قَدْ قالَ النَّبیُّ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «لا کَبیرَةَ مَعَ الِاسْتِغْفارِ وَ لا صَغیرَةَ مَعَ الْإصْرارِ» وَ أمّا قَوْلُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَ: «وَ لا یَشْفَعونَ إلّا لِمَنِ ارْتَضی»، فَإنَّهُمْ لا یَشْفَعونَ إلّا لِمَنِ ارْتَضَی اللهُ دینَهُ وَ الدّینُ، الْإقْرارُ بِالْجَزاءِ عَلَی الْحَسَناتِ وَ السَّیِّئاتِ. فَمَنِ ارْتَضَی اللهُ دینَهُ، نَدِمَ عَلَی ما ارْتَکَبَهُ مِنَ الذُّنوبِ لِمَعْرِفَتِهِ بِعاقِبَتِهِ فی الْقیامَةِ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
شیخ صدوق این حدیث را از احمد بن زیاد بن جعفر الهمدانی از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از ابن ابی‌عمیر روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
محمد بن ابی‌عمیر روایت کرد: «شنیدم موسی بن جعفر (امام کاظم) علیه‌السلام می‌فرمودند: «داخل نمی‌گرداند الله در آتش مگر اهل کفر و انکار و اهل گمراهی و شرک و کسانی که از مؤمنان گناهان کبیره را اجتناب می‌کنند، از گناهان صغیره سؤال نمی‌کنند. الله تبارک و تعالی فرموده است: «إنْ تَجْتَنِبوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَریماً»»»» (راوی) گفت: «به ایشان عرض کردم: «ای فرزند رسول الله! پس شفاعت برای چه کسانی از گناه‌کاران لازم است؟» فرمودند: «پدرم برایم حدیث کرد از پدرانش از علی علیهم‌السلام رویت کردند: «شنیدم رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌فرمودند: «این است و جز این نیست که شفاعت من برای اهل گناهان کبیره از امتم هست و پس اما نیکوکاران از آن‌ها، پس بر علیه آن‌ها راهی نیست.»»»» ابن ابی‌عمیر گفت: «به ایشان عرض کردم: «ای فرزند رسول الله! پس چگونه برای اهل گناهان کبیره شفاعت باشد، در حالی که الله تعالی ذکره می‌فرماید: «وَ لا یَشْفَعونَ إلّا لِمَنِ ارْتَضی وَ هُمْ مِنْ خَشْیَتِهِ مُشْفِقونَ» و کسی که گناهان کبیره را مرتکب می‌شود، مورد رضایت نیست؟» پس فرمودند: «ای ابااحمد! از مؤمن نیست که گناهی مرتکب شود، مگر آن را بد دارد و نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «توبه به پشیمانی کفایت کند» و (ایشان) صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «و هر کس نیکیش او را خشنود کند و بدیش او را ناخشنود گرداند، پس او مؤمن است.» پس کسی که از گناهی که مرتکب شده است، پشیمان نشود، پس مؤمن نیست و شفاعت بر او لازم نشود و ظالم باشد و الله تعالی ذکره می‌فرماید: «ما لِلظّالِمینَ مِنْ حَمیمٍ وَ لا شَفیعٍ یُطاعُ»» پس به ایشان عرض کردم: «ای فرزند رسول الله! و چگونه مؤمن نباشد کسی که پشیمان نشود بر گناهی که مرتکب شده است؟» پس فرمودند: «ای ابامحمد! احدی نیست که کبیره‌ای از گناهان را مرتکب شود در حالی که او می‌داند که به زودی عقوبت خواهد شد بر آن مگر این‌که پشیمان شود بر آنچه مرتکب شده است و هنگامی که پشیمان شود، توبه‌کننده‌ای باشد که مستحق شفاعت است و هنگامی که پشیمان نشود بر آن، اصرار کننده باشد و اصرار کننده بر او بخشیده نشود، چرا که او غیر مؤمن است به عقوبت آنچه مرتکب شده است و چنان‌چه مؤمن بود به عقوبت، قطعاً پشیمان می‌شد و نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «گناه کبیره‌ای با طلب آمرزش نیست و نه گناه صغیره‌ای با اصرار ورزیدن.» و اما کلام الله عز و جل: «وَ لا یَشْفَعونَ إلّا لِمَنِ ارْتَضی»، پس به یقین شفاعت نمی‌کنند مگر برای کسی که الله از دینش رضایت داشته باشد و دین، اقرار به جزای نیکی‌ها و بدی‌ها است. پس کسی که راضی شود الله از دینش، پشیمان شود بر آنچه مرتکب شده از گناهان به جهت معرفتش به عاقبت آن در قیامت.»»