حدیث 2181
(2181) الکافی (ح 13390)و التهذیب (ج 9، ح 1014): عِدَّةٌ مِنْ أصْحابِنا عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عیسَی عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعیدٍ عَنْ عَبْدِاللهِ بْنِ بَحْرٍ عَنْ حَریزٍ عَنْ زُرارَةَ قالَ: «قالَ لی أبوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام: «یا زُرارَةُ! ما تَقولُ فی رَجُلٍ تَرَکَ أبَوَیْهِ وَ إخْوَتَهُ مِنْ أُمِّهِ؟»» قالَ: «قُلْتُ: «السُّدُسُ لِأُمِّهِ وَ ما بَقیَ فَلِلْأبِ.» فَقالَ: «مِنْ أیْنَ قُلْتَ هَذا؟» قُلْتُ: «سَمِعْتُ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقولُ فی کِتابِهِ: «فَإنْ کانَ لَهُ إخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ»». فَقالَ: «وَیْحَکَ یا زُرارَةُ! أولَئِکَ الْإخْوَةُ مِنَ الْأبِ، فَإذا کانَ الْإخْوَةُ مِنَ الْأُمِّ، لَمْ یَحْجُبوا الْأُمَّ عَنِ الثُّلُثِ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، غیر معتبر است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از عدة من اصحابنا از ابن عیسی الاشعری از حسین بن سعید الاهوازی از عبدالله بن بحر از حریز بن عبدالله از زراره بن اعین که به جز عبدالله بن بحر، همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ‌الطائفه نیز شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به احمد بن محمد بن عیسی الاشعری که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت کرده است.
عبدالله بن بحر از ثقات آبی مشروط است. او در کتب رجالی مجهول است، اما به واسطه حسین بن سعید الاهوازی و محمد بن خالد، توثیق درجه دو می‌شود. بعضی او را متهم به غلو کرده‌اند که در بعضی از روایاتش مشهود است. اگر روایتی متهم به غلو بود، باید در آن تأمل کرد و الا ظاهراً می‌توان به او اعتماد کرد، اما عدم اعتماد نیز خالی از وجه نیست. ولو عبدالله بن بحر از غلات باشد، این روایت به گونه‌ای نیست که غلو او در آن مؤثر باشد، لذا اعتماد به این حدیث خالی از وجه نیست، اما حقیر در آن توقف می‌کنم.
* * *
علامه مجلسی: ضعیف.
زراره روایت کرد: « ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام به من فرمودند: «ای زراره! چه می‌گویی درباره فردی که پدر و مادرش را و برادرش از مادرش را ترک کند؟»» (راوی) گوید: «عرض کردم: «یک ششم برای مادر است و ما بقی پس برای پدر است.» پس فرمودند: «این را از کجا گفتی؟» عرض کردم: «شنیدم الله عز و جل در کتابش می‌فرماید: «فَإنْ کانَ لَهُ إخْوَةٌ فَلِأُمِّهِ السُّدُسُ»». پس فرمودند: «وای بر تو ای زراره! آن‌ها برادران از پدر هستند، پس چنان‌چه برادران از مادر بودند، مادر را از یک‌سوم مانع نشوند.»»