حدیث ۲۱۰۲
(۲۱۰۲ و ۱۲۲۱) الکافی (ح ۱۳۲۰۱)، التهذیب (ج ۹، ح ۶۲۴) و الإستبصار (ج ۴، ح ۴۲۳): عِدَّةٌ مِنْ أصْحابِنا عَنْ سَهْلِ بْنِ زیادٍ وَ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبوبٍ عَنْ عَلیِّ بْنِ رِئابٍ عَنْ زُرارَةَ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «إنَّما الصَّدَقَةُ مُحْدَثَةٌ. إنَّما کانَ النّاسُ عَلَی عَهْدِ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله یَنْحَلونَ وَ یَهَبونَ وَ لا یَنْبَغی لِمَنْ أعْطَی لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ شَیْئاً أنْ یَرْجِعَ فیهِ.» قالَ: «وَ ما لَمْ یُعْطِ لِلّهِ وَ فی اللهِ، فَإنَّهُ یَرْجِعُ فیهِ، نِحْلَةً کانَتْ أوْ هِبَةً، حیزَتْ أوْ لَمْ تُحَزْ وَ لا یَرْجِعُ الرَّجُلُ فیما یَهَبُ لِامْرَأتِهِ وَ لا الْمَرْأةُ فیما تَهَبُ لِزَوْجِها حیزَ أوْ لَمْ یُحَزْ. أ لَیْسَ اللهُ تَبارَکَ وَ تَعالَی یَقولُ: «وَ لا تَأْخُذوا مِمّا آتَیْتُموهُنَّ شَیْئاً»» وَ قالَ: «فَإنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلوهُ هَنیئاً مَریئاً» وَ هَذا یَدْخُلُ فی الصَّداقِ وَ الْهِبَةِ.»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از عدة من اصحابنا از سهل بن زیاد و احمد بن محمد از حسن بن محبوب از علی بن رئاب از زراره بن اعین روایت کرده است که طریق اول، به واسطه سهل بن زیاد معتبر نیست، اما در طریق دوم، احمد بن محمد، یا ابن عیسی الاشعری است یا ابن خالد البرقی که حتی اگر ابن خالد البرقی هم باشد، از ثقات مشروطی است که البته در این‌جا مشکلی ایجاد نمی‌کند. سایرین هم از ثقات درجه یک هستند.
شیخ‌الطائفه نیز شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الاإستبصار به احمد بن محمد که یا ابن عیسی الاشعری است، یا ابن خالد البرقی که هر دو طریق، معتبر درجه یک است از حسن بن محبوب به باقی سند روایت کرده است.
ایشان در التهذیب، ج ۷، ح ۱۸۵۸ نیز بخشی از آن را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسن بن محبوب که معتبر درجه یک است، از علی بن رئاب از ابوعبیده الحذاء روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: صحیح.
ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام فرمودند: «این است و جز این نیست که صدقه امر جدیدی است. این است و جز این نیست که در عهد رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله پیش‌کش می‌نمودند و هبه می‌کردند و چیزی نمی‌ماند برای کسی که برای الله عز و جل چیزی عطا می‌کند که در آن بازگردد.» (و در ادامه) فرمودند: «و آن‌چه برای الله و در (راه) الله عطا نشده باشد، پس می‌تواند درآن رجوع کند، پیش‌کش باشد یا هبه، تحویل داده باشد یا تحویل نداده باشد و مرد رجوع نمی‌کند در آن‌چه به زنش هبه کرده و نه زن در آن‌چه به شوهرش هبه نموده، تحویل داده باشد یا تحویل نشده باشد. آیا الله تبارک و تعالی نمی‌فرماید: «وَ لا تَأْخُذوا مِمّا آتَیْتُموهُنَّ شَیْئاً» و (باز الله تعالی) فرماید: «فَإنْ طِبْنَ لَکُمْ عَنْ شَیْءٍ مِنْهُ نَفْساً فَکُلوهُ هَنیئاً مَریئاً» و این (حکم) داخل در صداق و هبه است.»
