حدیث ۲-۷۲۷۹
(۷۲۷۹-۲، ۱۰۱۹ و ۷۲۹) الکافی (ح ۶۸۵۲) و التهذیب (ج ۵، ح ۱۵۸۸): عَلی بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إسْماعیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شاذانَ جَمیعاً عَنِ ابْنِ أبی‌عُمَیرٍ عَنْ مُعاویةَ بْنِ عَمّارٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «إنَّ رَسولَ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله أقامَ بِالْمَدینَةِ عَشْرَ سِنینَ لَمْ یَحُجَّ. ثُمَّ أنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِ: «وَ أذِّنْ فی النّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیقٍ». فَأمَرَ الْمُؤَذِّنینَ أنْ یُؤَذِّنوا بِأعْلَی أصْواتِهِمْ بِأنَّ رَسولَ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله یَحُجُّ فی عامِهِ هَذا. فَعَلِمَ بِهِ مَنْ حَضَرَ الْمَدینَةَ وَ أهْلُ الْعَوالی وَ الْأعْرابُ وَ اجْتَمَعوا لِحَجِّ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ إنَّما کانوا تابِعینَ، یَنْظُرونَ ما یُؤْمَرونَ وَ یَتَّبِعونَهُ أوْ یَصْنَعُ شَیْئاً فَیَصْنَعونَهُ. فَخَرَجَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله فی أرْبَعٍ بَقینَ مِنْ ذی الْقَعْدَةِ. فَلَمّا انْتَهَی إلَی ذی الْحُلَیْفَةِ، زالَتِ الشَّمْسُ، فَاغْتَسَلَ. ثُمَّ خَرَجَ حَتَّی أتَی الْمَسْجِدَ الَّذی عِنْدَ الشَّجَرَةِ، فَصَلَّی فیهِ الظُّهْرَ وَ عَزَمَ بِالْحَجِّ مُفْرِداً وَ خَرَجَ حَتَّی انْتَهَی إلَی الْبَیْداءِ عِنْدَ الْمیلِ الْأوَّلِ. فَصُفَّ لَهُ سِماطانِ، فَلَبَّی بِالْحَجِّ مُفْرِداً وَ ساقَ الْهَدْیَ سِتّاً وَ سِتّینَ أوْ أرْبَعاً وَ سِتّینَ حَتَّی انْتَهَی إلَی مَکَّةَ فی سَلْخِ أرْبَعٍ مِنْ ذی الْحِجَّةِ. فَطافَ بِالْبَیْتِ سَبْعَةَ أشْواطٍ، ثُمَّ صَلَّی رَکْعَتَیْنِ خَلْفَ مَقامِ إبْراهیمَ علیه‌السلام. ثُمَّ عادَ إلَی الْحَجَرِ فَاسْتَلَمَهُ وَ قَدْ کانَ اسْتَلَمَهُ فی أوَّلِ طَوافِهِ. ثُمَّ قالَ: ««إنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ»، فَأبْدَأُ بِما بَدَأ اللهُ تَعالَی بِهِ» وَ إنَّ الْمُسْلِمینَ کانوا یَظُنّونَ أنَّ السَّعْیَ بَیْنَ الصَّفا وَ الْمَرْوَةِ شَیْءٌ صَنَعَهُ الْمُشْرِکونَ، فَأنْزَلَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «إنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أنْ یَطَّوَّفَ بِهِما». ثُمَّ أتَی الصَّفا، فَصَعِدَ عَلَیْهِ وَ اسْتَقْبَلَ الرُّکْنَ الْیَمانیَّ. فَحَمِدَ اللهَ وَ أثْنَی عَلَیْهِ وَ دَعا مِقْدارَ ما یُقْرَأُ سورَةُ الْبَقَرَةِ مُتَرَسِّلاً. ثُمَّ انْحَدَرَ إلَی الْمَرْوَةِ، فَوَقَفَ عَلَیْها کَما وَقَفَ عَلَی الصَّفا. ثُمَّ انْحَدَرَ وَ عادَ إلَی الصَّفا، فَوَقَفَ عَلَیْها. ثُمَّ انْحَدَرَ إلَی الْمَرْوَةِ، حَتَّی فَرَغَ مِنْ سَعْیِهِ. فَلَمّا فَرَغَ مِنْ سَعْیِهِ وَ هُوَ عَلَی الْمَرْوَةِ، أقْبَلَ عَلَی النّاسِ بِوَجْهِهِ، فَحَمِدَ اللهَ وَ أثْنَی عَلَیْهِ. ثُمَّ قالَ: «إنَّ هَذا جَبْرَئیلُ» وَ أوْمَأ بِیَدِهِ إلَی خَلْفِهِ، «یَأْمُرُنی أنْ آمُرَ مَنْ لَمْ یَسُقْ هَدْیاً أنْ یُحِلَّ وَ لَوِ اسْتَقْبَلْتُ مِنْ أمْری ما اسْتَدْبَرْتُ لَصَنَعْتُ مِثْلَ ما أمَرْتُکُمْ وَ لَکِنّی سُقْتُ الْهَدْیَ وَ لا یَنْبَغی لِسائِقِ الْهَدْیِ أنْ یُحِلَ حَتَّی یَبْلُغَ الْهَدْیُ مَحِلَّهُ.»» قالَ: «فَقالَ لَهُ رَجُلٌ مِنَ الْقَوْمِ: «لَنَخْرُجَنَّ حُجّاجاً وَ رُءوسُنا وَ شُعورُنا تَقْطُرُ؟» فَقالَ لَهُ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «أما إنَّکَ لَنْ تُؤْمِنَ بِهَذا أبَداً» فَقالَ لَهُ سُراقَةُ بْنُ مالِکِ بْنِ جُعْشُمٍ الْکِنانیُّ: «یا رَسولَ اللهِ! عُلِّمْنا دینَنا کَأنّا خُلِقْنا الْیَوْمَ، فَهَذا الَّذی أمَرْتَنا بِهِ، لِعامِنا هَذا أمْ لِما یَسْتَقْبِلُ». فَقالَ لَهُ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «بَلْ هُوَ لِلْأبَدِ إلَی یَوْمِ الْقیامَةِ»، ثُمَّ شَبَّکَ أصابِعَهُ وَ قالَ: «دَخَلَتِ الْعُمْرَةُ فی الْحَجِّ إلَی یَوْمِ الْقیامَةِ.»» قالَ: «وَ قَدِمَ عَلیٌّ علیه‌السلام مِنَ الْیَمَنِ عَلَی رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ هُوَ بِمَکَّةَ. فَدَخَلَ عَلَی فاطِمَةَ علیهاالسلام وَ هیَ قَدْ أحَلَّتْ. فَوَجَدَ ریحاً طَیِّبَةً وَ وَجَدَ عَلَیْها ثیاباً مَصْبوغَةً. فَقالَ: «ما هَذا یا فاطِمَةُ؟» فَقالَتْ: «أمَرَنا بِهَذا رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله» فَخَرَجَ عَلیٌّ علیه‌السلام إلَی رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله مُسْتَفْتیاً، فَقالَ: «یا رَسولَ اللهِ! إنّی رَأیْتُ فاطِمَةَ قَدْ أحَلَّتْ وَ عَلَیْها ثیابٌ مَصْبوغَةٌ.» فَقالَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «أنا أمَرْتُ النّاسَ بِذَلِکَ. فَأنْتَ یا عَلیُّ! بِما أهْلَلْتَ؟» قالَ: «یا رَسولَ اللهِ! إهْلالاً کَإهْلالِ النَّبیِّ». فَقالَ لَهُ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «قِرَّ عَلَی إحْرامِکَ مِثْلی وَ أنْتَ شَریکی فی هَدْیی.»» قالَ: «وَ نَزَلَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله بِمَکَّةَ بِالْبَطْحاءِ، هُوَ وَ أصْحابُهُ وَ لَمْ یَنْزِلِ الدّورَ. فَلَمّا کانَ یَوْمُ التَّرْویَةِ، عِنْدَ زَوالِ الشَّمْسِ، أمَرَ النّاسَ أنْ یَغْتَسِلوا وَ یُهِلّوا بِالْحَجِّ وَ هُوَ قَوْلُ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ الَّذی أنْزَلَ عَلَی نَبیِّهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «فاتَّبِعوا مِلَّةَ أبیکُمْ إبْراهیمَ». فَخَرَجَ النَّبیُّ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ أصْحابُهُ مُهِلّینَ بِالْحَجِّ حَتَّی أتَی مِنًی، فَصَلَّی الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ وَ الْمَغْرِبَ وَ الْعِشاءَ الْآخِرَةَ وَ الْفَجْرَ. ثُمَّ غَدا وَ النّاسُ مَعَهُ وَ کانَتْ قُرَیْشٌ تُفیضُ مِنَ الْمُزْدَلِفَةِ وَ هیَ جَمْعٌ وَ یَمْنَعونَ النّاسَ أنْ یُفیضوا مِنْها. فَأقْبَلَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ قُرَیْشٌ تَرْجوا أنْ تَکونَ إفاضَتُهُ مِنْ حَیْثُ کانوا یُفیضونَ. فَأنْزَلَ اللهُ تَعالَی عَلَیْهِ: «ثُمَّ أفیضوا مِنْ حَیْثُ أفاضَ النّاسُ وَ اسْتَغْفِروا اللهَ»، یَعْنی إبْراهیمَ وَ إسْماعیلَ وَ إسْحاقَ فی إفاضَتِهِمْ مِنْها وَ مَنْ کانَ بَعْدَهُمْ. فَلَمّا رَأتْ قُرَیْشٌ أنَّ قُبَّةَ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله قَدْ مَضَتْ، کَأنَّهُ دَخَلَ فی أنْفُسِهِمْ شَیْءٌ لِلَّذی کانوا یَرْجونَ مِنَ الْإفاضَةِ مِنْ مَکانِهِمْ. حَتَّی انْتَهَی إلَی نَمِرَةَ وَ هیَ بَطْنُ عُرَنَةَ بِحیالِ الْأراکِ، فَضُرِبَتْ قُبَّتُهُ وَ ضَرَبَ النّاسُ أخْبیَتَهُمْ عِنْدَها. فَلَمّا زالَتِ الشَّمْسُ، خَرَجَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ مَعَهُ قُرَیْشٌ وَ قَدِ اغْتَسَلَ وَ قَطَعَ التَّلْبیَةَ حَتَّی وَقَفَ بِالْمَسْجِدِ. فَوَعَظَ النّاسَ وَ أمَرَهُمْ وَ نَهاهُمْ. ثُمَّ صَلَّی الظُّهْرَ وَ الْعَصْرَ بِأذانٍ وَ إقامَتَیْنِ. ثُمَّ مَضَی إلَی الْمَوْقِفِ، فَوَقَفَ بِهِ. فَجَعَلَ النّاسُ یَبْتَدِرونَ أخْفافَ ناقَتِهِ، یَقِفونَ إلَی جانِبِها، فَنَحّاها، فَفَعَلوا مِثْلَ ذَلِکَ. فَقالَ: «أیُّها النّاسُ! لَیْسَ مَوْضِعُ أخْفافِ ناقَتی بِالْمَوْقِفِ وَ لَکِنْ هَذا کُلُّهُ» وَ أوْمَأ بِیَدِهِ إلَی الْمَوْقِفِ، فَتَفَرَّقَ النّاسُ وَ فَعَلَ مِثْلَ ذَلِکَ بِالْمُزْدَلِفَةِ. فَوَقَفَ النّاسُ حَتَّی وَقَعَ الْقُرْصُ قُرْصُ الشَّمْسِ، ثُمَّ أفاضَ وَ أمَرَ النّاسَ بِالدَّعَةِ حَتَّی انْتَهَی إلَی الْمُزْدَلِفَةِ وَ هُوَ الْمَشْعَرُ الْحَرامُ. فَصَلَّی الْمَغْرِبَ وَ الْعِشاءَ الْآخِرَةَ بِأذانٍ واحِدٍ وَ إقامَتَیْنِ. ثُمَّ أقامَ حَتَّی صَلَّی فیها الْفَجْرَ وَ عَجَّلَ ضُعَفاءَ بَنی‌هاشِمٍ بِلَیْلٍ وَ أمَرَهُمْ أنْ لا یَرْموا الْجَمْرَةَ جَمْرَةَ الْعَقَبَةِ حَتَّی تَطْلُعَ الشَّمْسُ. فَلَمّا أضاءَ لَهُ النَّهارُ، أفاضَ حَتَّی انْتَهَی إلَی مِنًی، فَرَمَی جَمْرَةَ الْعَقَبَةِ وَ کانَ الْهَدْیُ الَّذی جاءَ بِهِ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله أرْبَعَةً وَ سِتّینَ أوْ سِتَّةً وَ سِتّینَ وَ جاءَ عَلیٌّ علیه‌السلام بِأرْبَعَةٍ وَ ثَلاثینَ أوْ سِتَّةٍ وَ ثَلاثینَ. فَنَحَرَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله سِتَّةً وَ سِتّینَ وَ نَحَرَ عَلیٌّ علیه‌السلام أرْبَعاً وَ ثَلاثینَ بَدَنَةً وَ أمَرَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله أنْ یُؤْخَذَ مِنْ کُلِّ بَدَنَةٍ مِنْها جَذْوَةٌ مِنْ لَحْمٍ. ثُمَّ تُطْرَحَ فی بُرْمَةٍ، ثُمَّ تُطْبَخَ. فَأکَلَ رَسولُ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ عَلیٌّ وَ حَسَوا مِنْ مَرَقِها وَ لَمْ یُعْطیا الْجَزّارینَ جُلودَها وَ لا جِلالَها وَ لا قَلائِدَها وَ تَصَدَّقَ بِهِ وَ حَلَقَ وَ زارَ الْبَیْتَ وَ رَجَعَ إلَی مِنًی وَ أقامَ بِها حَتَّی کانَ الْیَوْمُ الثّالِثُ مِنْ آخِرِ أیّامِ التَّشْریقِ. ثُمَّ رَمَی الْجِمارَ وَ نَفَرَ حَتَّی انْتَهَی إلَی الْأبْطَحِ. فَقالَتْ لَهُ عائِشَةُ: «یا رَسولَ اللهِ! تَرْجِعُ نِساؤُکَ بِحَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ مَعاً وَ أرْجِعُ بِحَجَّةٍ». فَأقامَ بِالْأبْطَحِ وَ بَعَثَ مَعَها عَبْدَالرَّحْمَنِ بْنَ أبی‌بَکْرٍ إلَی التَّنْعیمِ. فَأهَلَّتْ بِعُمْرَةٍ، ثُمَّ جاءَتْ وَ طافَتْ بِالْبَیْتِ وَ صَلَّتْ رَکْعَتَیْنِ عِنْدَ مَقامِ إبْراهیمَ علیه‌السلام وَ سَعَتْ بَیْنَ الصَّفا وَ الْمَرْوَةِ، ثُمَّ أتَتِ النَّبیَّ صلی‌الله‌علیه‌وآله. فَارْتَحَلَ مِنْ یَوْمِهِ وَ لَمْ یَدْخُلِ الْمَسْجِدَ الْحَرامَ وَ لَمْ یَطُفْ بِالْبَیْتِ وَ دَخَلَ مِنْ أعْلَی مَکَّةَ مِنْ عَقَبَةِ الْمَدَنیّینَ وَ خَرَجَ مِنْ أسْفَلِ مَکَّةَ مِنْ ذی طوًی.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش و از محمد بن اسماعیل بن بزیع از فضل بن شاذان، جمیعا از ابن ابی‌عمیر از معاویه بن عمار روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ‌الطائفه نیز شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به محمد بن علی بن محبوب که معتبر درجه یک است، یک بار از یعقوب بن یزید از ابن ابی‌عمیر به باقی سند و یک بار از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب و علی بن اسماعیل السندی و عباس بن معروف، همگی از صفوان بن یحیی از معاویة بن عمار روایت کرده است که این‌ها نیز همه از ثقات درجه یک هستند
* * *
علامه مجلسی: حسن کالصحیح (الکافی) صحیح (التهذیب).
ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام فرمودند: «به یقین رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله ده سال در مدینه اقامت داشتند که حج نگذارده بودند. سپس الله عز و جل بر ایشان نازل کرد: «وَ أذِّنْ فی النّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یَأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیقٍ». پس مؤذنین را امر کرد که به بلندترین صدایشان ندا دهند که رسول الله در این سال حج می‌گزارد. پس هر که در مدینه حاضر بود و اهل عوالی و بادیه‌نشینان دانستند و برای حج رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله جمع شدند، صرفاً تبعیت‌کنندگان بودند، نگاه می‌کردند چه امر می‌شوند و او را تبعیت می‌کردند یا چیزی می‌خواست، پس آن را می‌ساختند. پس رسول الله در چهار (روز) از ذی‌القعده مانده خارج شد. پس هنگامی که به ذی‌الحلیفه رسید، ظهر شد، پس غسل نمود. سپس خارج شد تا به مسجدی که نزد شجره است، رسید، پس (نماز) ظهر را در آن خواند و عزم حج افراد نمود و خارج شد تا به بیداء نزد میل اول رسید. پس دو سوی مسیر برای او کشیدند، پس به حج افراد لبیک گفت و شصت و شش یا شصت و چهار قربانی همراه داشت تا در چهارم ذی‌الحجه به مکه رسید. پس هفت دور بیت (الله) را طواف کرد، سپس دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم علیه‌السلام خواند. سپس نزد حجر باز گشت و آن را استلام نمود در حالی که استلام او در اولین طوافش بود. سپس گفت: ««إنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ»، پس آن‌چه الله تعالی به آن آغاز کرد، آغاز می‌کنم» و مسلمانان تصور می‌کنند که سعی بین صفا و مروه چیزی است که مشرکان آن را ساخته اند، پس الله عز و جل نازل کرد: «إنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أنْ یَطَّوَّفَ بِهِما». سپس به صفا رفت، پس از آن بالا رفت و رکن یمانی را مقابل قرار داد و الله را حمد گفت و بر او ثنا نمود و به اندازه‌ای که سوره بقره به ثأنی خوانده شود، دعا نمود. سپس به سوی مروه پایین آمد و همان‌گونه که بر صفا توقف نمود، بر آن هم توقف کرد، سپس پایین آمد و به سوی صفا بازگشت، پس بر آن توقف نمود. سپس به سوی مروه پایین آمد تا سعیش فارغ شد. پس هنگامی که از سعیش فارغ شد، در حالی که بر مروه بود، صورتش را رو به مردم کرد، پس الله را حمد کرد و بر او ثنا نمود، سپس گفت: «به یقین این جبرئیل» و با دستش به پشتش اشاره کرد، «مرا امر می‌کند که شما را دستور دهم هر که قربانی ندارد، مُحل شود و چنان‌چه پیش می‌گرفتم از کار خودم، آن‌چه را انجام دادم، قطعاً مانند آن‌چه شما را امر کردم، می‌ساختم ولیکن من قربانی به همراه دارم و برای همراه دارند قربانی جایز نیست که مُحل شود تا قربانی را به محلش برساند.»» (سپس امام علیه‌السلام) فرمودند: «پس فردی از قوم به ایشان گفت: «قطعاً ما (به عنوان) حاجی خارج شده‌ام در حالی که از سرها و موهایمان قطره بچکد.» پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله به او فرمودند: «آگاه باش که به یقین تو هرگز به این ایمان نخواهی آورد.» پس سراقه فرزند مالک بن جعشم الکنانی به ایشان گفت: «ای رسول الله! دینمان را به ما بیاموز مانند آن‌که این زمان خلق شده‌ایم، پس این چیزی که ما امر به آن نمودی، برای این سالمان است یا آن‌چه که بیاید؟» پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله به او فرمودند: «بلکه آن برای ابد تا زمان قیامت است.» سپس انگشتانشان را در هم نموده و فرمودند: «تا زمان قیامت عمره را در حج داخل کردم.»» (امام علیه‌السلام) فرمودند: «و علی علیه‌السلام از یمن نزد رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله رسید در حالی که ایشان در مکه بودند. پس بر فاطمه علیهاالسلام داخل شد در حالی که او مُحل شده بود. پس بویی خوش و لباسی رنگارنگ نزد او یافت. پس فرمود: «ای فاطمه! این چیست؟» (حضرت فاطمه علیهاالسلام) فرمودند: «رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله ما را به این امر کردند.» پس علی علیه‌السلام بررسی‌کنان به سوی رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله خارج شد. گفت: «ای رسول الله! من فاطمه را دیدم که مُحل شده است و لباسی رنگارنگ بر او است.» پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «من مردم را به آن امر کردم. پس تو ای علی! به چه تهلیل کردی؟» فرمود: «ای رسول الله!تهلیل کردنی مانند تهلیل نبی». پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله به ایشان فرمودند: «مانند من بر احرامت باقی باش و تو در قربانی من شریکی»». (سپس امام علیه‌السلام) فرمودند: «و رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله (هم) خود و (هم) اصحابشان در مکه به بطحا فرو آمدند و بر خانه‌ها فرد نیامدند. پس هنگامی که زمان ترویه شد، نزد ظهر، مردم را امر کرد که غسل کنند و به حج تهلیل گویند. پس آن است کلام الله عز وجل که بر نبیش صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل کرد: «فاتَّبِعوا مِلَّةَ أبیکُمْ إبْراهیمَ» (ژژژ بوی تحریف می‌دهد.) پس نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله و یارانشان تهلیل گویان به حج، خارج شدند تا به منا رسیدند، پس (نماز) ظهر و عصر و مغرب و عشای آخر و صبح را خواند. سپس صبح کرد در حالی که مردم با او بودند و قریش در حالی که جمع بودند، از مزدلفه سرازیر شدند و مردم را مانع می‌شدند که از آن سرازیر شوند. پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله روی کرد در حالی که قریش امید داشتند که سرازیر شدنش از آن‌جایی باشد که آن‌ها سرازیر شدند. پس الله تعالی بر او نازل کرد: «ثُمَّ أفیضوا مِنْ حَیْثُ أفاضَ النّاسُ وَ اسْتَغْفِروا اللهَ»، یعنی ابراهیم و اسماعیل و اسماعیل و کسانی که بعد ایشان هستند، در سرازیر شدنشان از آن. پس هنگامی که قریش دیدند که خیمه رسول الله گذشته است، مانند آن بود که چیزی در جان‌هایشان داخل شده چرا که سرازیر شدن از مکان خود را امید داشتند. پس به نمره رسید که آن میان عرنه در اطراف اراک است. پس خیمه‌اش زده شد و مردم چادرهایشان را نزد آن زدند. پس هنگامی که ظهر شد، رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله خارج شد در حالی که قریش با او بودند، غسل کرده و تلبیه را قطع کرد تا در مسجد ایستاد. پس مردم را اندرز داده و امر و نهیشان کرد. سپس نماز ظهر و عصر را به یک اذان و دو اقامه به جا آورد. سپس به وقف رسید و در آن توقف کرد. پس مردم جای پای شتر او شتافته، اطراف آن ایستادند، پس (نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله) آن (شتر) را دور کرد، پس (مردم) مانند او انجام دادند. پس (نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «ای مردم! جایگاه پشت پای ناقه من در موقف نیست بلکه این همه اش (موقف است)» و با دستش به موقف اشاره کرد، پس مردم متفرق شدند و مثل آن را در مزدلفه هم انجام داد. پس مردم توقف کردند تا پاره‌ای از روز گذشت، سپس سرازیر شد و مردم را به آمرامش امر نمود تا به مزدلفه رسیدند که همان مشعر الحرام است. پس نماز مغرب و عشای آخر را به یک اذان و دو اقامه بر پا داشت و ضعیفان بنی‌هاشم را تسریع کرد و ایشان را امر نمود که جمره عقبه را تا طلوع خورشید سنگ نزنند. پس هنگامی که خورشید بر او نور تاباند، سرازیر شد تا به منا رسید، پس جمره عقبه را سنگ زدند و قربانی که رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله آورده بود، شصت و چهار یا شصت و شش تا بود در حالی که علی علیه‌السلام سی و چهار یا سی و شش تا آورده بود. پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله شصت و شش و علی علیه‌السلام سی و چهار رأس را ذبح کرد و رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله امر نمود تا از هر رأسی از آن‌ها قطعه‌ای از گوش بگیرند، سپس در دیگ بیندازند و طبخ کنند. پس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله و علی خوردند و آب آن را سر کشیدند و نه پوست و نه زین و نه قلاده را به قصاب‌ها ندادند بلکه آن را صدقه دادند و (رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله) سر را تراشیدند و بیت (الله) را زیارت کردند و به منا باز گشتند و در آن اقامت کردند تا روز سوم از آخر ایام تشریق. سپس جمره‌ها را سنگ زدند و حرکت کردند تا به بطحا رسیدند. پس عایشه به ایشان گفت: «ای رسول الله! زنانت به حج و عمره‌ای با هم باز می‌گردند در حالی که من (فقط) به حج باز می‌گردم.» پس (رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله) در ابطح اقامت کرد و عبدالرحمن بن ابی‌بکر را همراه او به سوی (مسجد) تنعیم مأمور کرد. پس به عمره تهلیل گفت، سپس بازگشت و بیت (الله) را طواف کرد و دو رکعت نزد مقام ابراهیم نماز گزار د و سعی بین صفا و مروه کرد، سپس نزد نبی صلی‌الله‌علیه‌وآله آمد. پس همان روز بار سفر بستند و داخل مسجد الحرام نشدند و بیت (الله) را طواف ننمودند و از بالای مکه از گذرگاه مدنی‌ها وارد شدند و از پایین مکه از ذی‌طوی خارج شدند.»
