حدیث 1-1920
(1920-1) الکافی (ح 14816): مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ الْکُلَیْنیُ قالَ حَدَّثَنی عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ فَضّالٍ عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ بْنِ بَزیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنانٍ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ جابِرٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام أنَّهُ کَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسالَةِ إلَی أصْحابِهِ وَ أمَرَهُمْ بِمُدارَسَتِها وَ النَّظَرِ فیها وَ تَعاهُدِها وَ الْعَمَلِ بِها فَکانوا یَضَعونَها فی مَساجِدِ بُیوتِهِمْ فَإذا فَرَغوا مِنَ الصَّلاةِ نَظَروا فیها قالَ وَ حَدَّثَنی الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مالِکٍ الْکوفیِّ عَنِ الْقاسِمِ بْنِ الرَّبیعِ الصَّحّافِ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ مَخْلَدٍ السَّرّاجِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «خَرَجَتْ هَذِهِ الرِّسالَةُ مِنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام إلَی أصْحابِهِ: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، أمّا بَعْدُ؛ فَاسْألوا رَبَّکُمُ الْعافیَةَ وَ عَلَیْکُمْ بِالدَّعَةِ وَ الْوَقارِ وَ السَّکینَةِ وَ عَلَیْکُمْ بِالْحَیاءِ وَ التَّنَزُّهِ عَمّا تَنَزَّهَ عَنْهُ الصّالِحونَ قَبْلَکُمْ وَ عَلَیْکُمْ بِمُجامَلَةِ أهْلِ الْباطِلِ. تَحَمَّلوا الضَّیْمَ مِنْهُمْ وَ إیّاکُمْ وَ مُماظَّتَهُمْ …» وَ قالَ: «مَنْ سَرَّهُ أنْ یَلْقَی اللهَ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ حَقّاً حَقّاً، فَلْیَتَوَلَ «اللهَ وَ رَسولَهُ وَ الَّذینَ آمَنوا» وَ لْیَبْرَأْ إلَی اللهِ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ یُسَلِّمُ لِما انْتَهَی إلَیْهِ مِنْ فَضْلِهِمْ، لِأنَّ فَضْلَهُمْ لا یَبْلُغُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لا نَبیٌّ مُرْسَلٌ وَ لا مَنْ دونَ ذَلِکَ. أ لَمْ تَسْمَعوا ما ذَکَرَ اللهُ مِنْ فَضْلِ أتْباعِ الْأئِمَّةِ الْهُداةِ وَ هُمُ الْمُؤْمِنونَ، قالَ: «فَأولئِکَ مَعَ الَّذینَ أنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبیّینَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحینَ وَ حَسُنَ أولئِکَ رَفیقاً»، فَهَذا وَجْهٌ مِنْ وُجوهِ فَضْلِ أتْباعِ الْأئِمَّةِ. فَکَیْفَ بِهِمْ وَ فَضْلِهِمْ؟! وَ مَنْ سَرَّهُ أنْ یُتِمَّ اللهُ لَهُ إیمانَهُ حَتَّی یَکونَ مُؤْمِناً حَقّاً حَقّاً، فَلْیَفِ لِلّهِ بِشُروطِهِ الَّتی اشْتَرَطَها عَلَی الْمُؤْمِنینَ، فَإنَّهُ قَدِ اشْتَرَطَ مَعَ وَلایَتِهِ وَ وَلایَةِ رَسولِهِ وَ وَلایَةِ أئِمَّةِ الْمُؤْمِنینَ، «إقامَ الصَّلاةِ وَ إیتاءَ الزَّکاةِ» وَ إقْراضَ اللهِ «قَرْضاً حَسَناً» وَ اجْتِنابَ الْفَواحِشِ «ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ»، فَلَمْ یَبْقَ شَیْءٌ مِمّا فُسِّرَ مِمّا حَرَّمَ اللهُ إلّا وَ قَدْ دَخَلَ فی جُمْلَةِ قَوْلِهِ. فَمَنْ دانَ اللهَ فیما بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللهِ، مُخْلِصاً لِلّهِ وَ لَمْ یُرَخِّصْ لِنَفْسِهِ فی تَرْکِ شَیْءٍ مِنْ هَذا، فَهُوَ عِنْدَ اللهِ فی حِزْبِهِ الْغالِبینَ وَ هُوَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ حَقّاً …»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
1. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حسن بن علی بن فضال از حفص المؤذن که حفص المؤذن ثقه درجه دو است و سایرین، از ثقات درجه یک هستند.
2. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از محمد بن اسماعیل بن بزیع از محمد بن سنان از اسماعیل بن جابر که محمد بن سنان از مشاهیر کذابون است.
3. از حسین بن محمد بن عامر که به اشتباه حسن بن محمد ثبت شده است، از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری از قاسم بن ربیع الصحاف از اسماعیل بن مخلد السراج که جعفر بن محمد بن مالک از ضعفا است و قاسم بن ربیع و اسماعیل بن مخلد مجهول هستند.
خلاصه این‌که طریق اول معتبر درجه دو و سایر طرق، غیر معتبر است.
* * *
علامه مجلسی: رواه بثلاثة أسانید. اولها مجهول و ثانیها ضعیف عند القوم بابن سنان و عندی معتبر.
اسماعیل بن مخلد السراج از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام روایت کرد: «از (جانب) ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام این نامه به سوی اصحابشان خارج شد: «بسم الله الرحمن الرحیم، اما بعد؛ از خدا طلب عافیت کنید و بر شما باد فروتنی و وقار و آرامش و بر شما باد حیا و منزه شدن از آن‌چه صالحان قبل از شما از آن منزه بودند و بر شما باد خویشتن‌داری از اهل باطل و تحمل کنید ناحقی از (جانب) آن‌ها را و برحذر باشید از دشمنی آن‌ها …» و (در ادامه) فرمود: «هر کس خوش دارد که الله را ملاقات کند در حالی که مؤمن به معنای واقعی کلمه است، پس باید ولایت الله و رسولش و کسانی که ایمان آوردند را بپذیرد و برائت جوید به سوی الله از دشمنانش و تسلیم شود به آن‌چه به سوی او منتهی می‌شود از فضلش، چرا که ملک مقرب و نبی رسول و نه پایین‌تر از آن به فضل آن‌ها نرسد. آیا نشنیده‌اید آن‌چه الله از فضل تابعان ائمه هدایت که همان مؤمنان هستند، ذکر کرده، فرموده: «فَأولئِکَ مَعَ الَّذینَ أنْعَمَ اللهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبیّینَ وَ الصِّدّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصّالِحینَ وَ حَسُنَ أولئِکَ رَفیقاً» و این وجهی از وجوه تابعان ائمه است. پس خود آن‌ها (یعنی ائمه) و فضلشان چگونه است؟! و هر کس خوش دارد که الله ایمان را برای او تمام کند، تا مؤمن به معنای واقعی کلمه باشد، پس برای الله وفا کند به شروطش که بر مؤمنان شرط نهاده است و این است و جز این نیست که او با ولایت خودش و ولایت رسولش و ولایت امامان مؤمنان، به پا داشتن نماز و پرداختن زکات و قرض دادن به خاطر الله قرض الحسنه‌ای را و دوری از فحشاها، آن‌چه ظاهر و باطن آن است را شرط کرده است. پس باقی نمانده چیزی از آن‌چه توضیح داده شده از آن‌چه الله حرام فرموده مگر در جمله سخن او داخل شده. پس هر کس دین‌داری کند الله را در آن‌چه بین او بین الله است، خالصانه برای الله و کم‌ارزش نشمرد برای خویش در ترک کردن چیزی از این، پس او نزد الله در حزب غلبه‌کنندگان او بوده و او از مؤمنان حقیقی است …»»