حدیث ۱۷۸۸

(۱۷۸۸ و ۶۲۹۶) الفقیه (ح ۵۸۸۳) و الکافی (ح ۲۰۰۷): وَ رَوَی الْحَسَنُ بْنُ مَحْبوبٍ عَنْ أبی‌وَلّادٍ الْحَنّاطِ قالَ: «سَألْتُ أباعَبْدِاللهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ الصّادِقَ علیه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ بِالْوالِدَیْنِ إحْساناً» ما هَذا الْإحْسانُ؟ فَقالَ: «الْإحْسانُ أنْ تُحْسِنَ صُحْبَتَهُما وَ أنْ لا تُکَلِّفَهُما أنْ یَسْألاکَ شَیْئاً مِمّا یَحْتاجونَ إلَیْهِ وَ إنْ کانا مُسْتَغْنیَیْنِ، إنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقولُ: «لَنْ تَنالوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقوا مِمّا تُحِبّونَ»». ثُمَّ قالَ علیه‌السلام: «إمّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أحَدُهُما أوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍ»، إنْ أضْجَراکَ، وَ «لا تَنْهَرْهُما»، إنْ ضَرَباکَ وَ «قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً» وَ الْقَوْلُ الْکَریمُ أنْ تَقولَ لَهُما: «غَفَرَ اللهُ لَکُما»، فَذاکَ مِنْکَ قَوْلٌ کَریمٌ وَ «اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» وَ هُوَ أنْ لا تَمْلَأ عَیْنَیْکَ مِنَ النَّظَرِ إلَیْهِما وَ تَنْظُرَ إلَیْهِما بِرَحْمَةٍ وَ رَأْفَةٍ وَ أنْ لا تَرْفَعَ صَوْتَکَ فَوْقَ أصْواتِهِما وَ لا یَدَکَ فَوْقَ أیْدیهِما وَ لا تَتَقَدَّمَ قُدّامَهُما.»»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
شیخ صدوق این حدیث را به طریق خود در الفقیه به حسن بن محبوب که معتبر درجه یک است از ابوالولاد الحناط روایت کرده است که این‌ها نیز از ثقات درجه یک هستند.
ثقةالاسلام الکلینی نیز مختصر این حدیث را از محمد بن یحیی العطار از احمد بن محمد بن عیسی و علی بن ابراهیم القمی از پدرش، همگی از حسن بن محبوب به باقی سند روایت کرده است که این‌ها هم از ثقات درجه یک است.
* * *
علامه مجلسی: صحیح.
* * *
مجلسی اول: صحیح.

ابوولاد الحناط روایت کرد: «از ابوعبدالله، جعفر بن محمد الصادق علیه‌السلام درباره کلام الله عز و جل: «وَ بِالْوالِدَیْنِ إحْساناً» سؤال کردم که این احسان چیست؟ پس فرمودند: «احسان آن است که با ایشان نیکو سخن گویی و آن را در خواستن چیزی از تو که بدان احتیاج دارند، متکلف نگردانی، اگر چه بی‌نیاز باشند، به یقین الله عزو جل می‌فرماید: «لَنْ تَنالوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقوا مِمّا تُحِبّونَ»». سپس (امام علیه‌السلام) فرمودند: ««إمّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أحَدُهُما أوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍ»، اگر چه تو را آزردند و «لا تَنْهَرْهُما» اگر چه تو را تنبیه کردند و «قُلْ لَهُما قَوْلاً کَریماً» و قول کریم آن است که به آن دو بگویی: «الله شما را بیامرزد»، پس این سخن بزرگوارانه تو است و «اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» و (منظور) آن است که دریده نگردانی چشمانت را از نگاه به آن دو و به رحمت و رأفت در آن دو نگاه کنی و این‌که نه صدایت را بالای صدای آن‌ها ببری و نه دستت را بالای دست آن‌ها و پیشاپیش آن‌ها قدم بر نداری»».