حدیث ۱۵۳۸
(۱۵۳۸) الکافی (ح ۸۶۶۶)، التهذیب (ج ۷، ح ۷۰): عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ أبی‌عُمَیْرٍ عَنْ حَمّادٍ عَنِ الْحَلَبیِّ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «أتَی رَجُلٌ أبی، فَقالَ: «إنّی وَرِثْتُ مالاً وَ قَدْ عَلِمْتُ أنَّ صاحِبَهُ الَّذی وَرِثْتُهُ مِنْهُ قَدْ کانَ یَرْبو وَ قَدْ أعْرِفُ أنَّ فیهِ رِباً وَ أسْتَیْقِنُ ذَلِکَ وَ لَیْسَ یَطیبُ لی حَلالُهُ لِحالِ عِلْمی فیهِ وَ قَدْ سَألْتُ فُقَهاءَ أهْلِ الْعِراقِ وَ أهْلِ الْحِجازِ، فَقالوا: «لا یَحِلُّ أکْلُهُ». فَقالَ أبوجَعْفَرٍ علیه‌السلام: «إنْ کُنْتَ تَعْلَمُ بِأنَّ فیهِ مالاً مَعْروفاً رِباً وَ تَعْرِفُ أهْلَهُ، فَخُذْ رَأْسَ مالِکَ وَ رُدَّ ما سِوَی ذَلِکَ وَ إنْ کانَ مُخْتَلِطاً فَکُلْهُ هَنیئاً مَریئاً. فَإنَّ الْمالَ مالُکَ وَ اجْتَنِبْ ما کانَ یَصْنَعُ صاحِبُهُ، فَإنَّ رَسولَ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله قَدْ وَضَعَ ما مَضَی مِنَ الرِّبا وَ حَرَّمَ عَلَیْهِمْ ما بَقیَ. فَمَنْ جَهِلَهُ وَسِعَ لَهُ جَهْلُهُ حَتَّی یَعْرِفَهُ. فَإذا عَرَفَ تَحْریمَهُ، حَرُمَ عَلَیْهِ وَ وَجَبَتْ عَلَیْهِ فیهِ الْعُقوبَةُ إذا رَکِبَهُ کَما یَجِبُ عَلَی مَنْ یَأْکُلُ الرِّبا.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از ابن ابی‌عمیر از حماد بن عثمان از عبیدالله الحلبی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ‌الطائفه نیز شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسین بن سعید الاهوازی که معتبر درجه یک است، از ابن ابی‌عمیر به باقی سند روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: حسن (الکافی). صحیح (التهذیب).
ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام فرمودند: «فردی نزد پدرم آمد و گفت: «من مالی را ارث برده‌ام که می‌دانم صاحب آن که از او ارث برده‌ام، ربا می‌داده است و به یقین می‌شناسم که در آن ربا است و آن را یقین دارم و حلال آن به جهت علمی که در آن دارم، برایم پاکیزه نیست و فقهای اهل عراق و حجاز را سؤال کرده‌ام، پس گفتند: «خوردنش حلال نیست.»» پس ابوجعفر (امام باقر) علیه‌السلام فرمودند: «اگر می‌دانی که در آن مالی شناخته شده به ربا است و اهلش را می‌شناسی، پس سرمایه‌ات را بگیر و غیر آن را رد کن و اگر مخلوط شده است، پس آن را به گوارایی بخور چرا که مال، مال تو است و آن چه را صاحبش می‌کرده، دوری گزین چرا که رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله آن چه را از ربا به دست نیامده بود، کنار گذاشت و ما بقی آن را بر ایشان حرام کرد. پس هر که آن را نداند، ندانستنش برای او وسعت دارد تا آن را بشناسد. پس هنگامی که حرمت آن را شناخت، بر او حرام شده است و بر او در آن عقوبتی واجب شده است هنگامی که مرتکبش شود، همان‌گونه که بر هر که ربا می‌خورد واجب می‌شود.»»
