حدیث ۱۴-۱۹۲۰
(۱۹۲۰-۱۴) الکافی (ح ۱۴۸۱۶): مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ الْکُلَیْنیُ قالَ حَدَّثَنی عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ فَضّالٍ عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ بْنِ بَزیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنانٍ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ جابِرٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام أنَّهُ کَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسالَةِ إلَی أصْحابِهِ وَ أمَرَهُمْ بِمُدارَسَتِها وَ النَّظَرِ فیها وَ تَعاهُدِها وَ الْعَمَلِ بِها فَکانوا یَضَعونَها فی مَساجِدِ بُیوتِهِمْ فَإذا فَرَغوا مِنَ الصَّلاةِ نَظَروا فیها قالَ وَ حَدَّثَنی الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مالِکٍ الْکوفیِّ عَنِ الْقاسِمِ بْنِ الرَّبیعِ الصَّحّافِ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ مَخْلَدٍ السَّرّاجِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «خَرَجَتْ هَذِهِ الرِّسالَةُ مِنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام إلَی أصْحابِهِ: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، أمّا بَعْدُ؛ فَاسْألوا رَبَّکُمُ الْعافیَةَ وَ عَلَیْکُمْ بِالدَّعَةِ وَ الْوَقارِ وَ السَّکینَةِ وَ عَلَیْکُمْ بِالْحَیاءِ وَ التَّنَزُّهِ عَمّا تَنَزَّهَ عَنْهُ الصّالِحونَ قَبْلَکُمْ وَ عَلَیْکُمْ بِمُجامَلَةِ أهْلِ الْباطِلِ. تَحَمَّلوا الضَّیْمَ مِنْهُمْ وَ إیّاکُمْ وَ مُماظَّتَهُمْ …» وَ قالَ: «دَعوا رَفْعَ أیْدیکُمْ فی الصَّلاةِ إلّا مَرَّةً واحِدَةً حینَ تُفْتَتَحُ الصَّلاةُ، فَإنَّ النّاسَ قَدْ شَهَروکُمْ بِذَلِکَ وَ اللهُ الْمُسْتَعانُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ.» وَ قالَ: «أکْثِروا مِنْ أنْ تَدْعوا اللهَ، فَإنَّ اللهَ یُحِبُّ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنینَ أنْ یَدْعوهُ وَ قَدْ وَعَدَ اللهُ عِبادَهُ الْمُؤْمِنینَ بِالاسْتِجابَةِ وَ اللهُ مُصَیِّرٌ دُعاءَ الْمُؤْمِنینَ یَوْمَ الْقیامَةِ لَهُمْ عَمَلاً یَزیدُهُمْ بِهِ فی الْجَنَّةِ. فَأکْثِروا ذِکْرَ اللهِ ما اسْتَطَعْتُمْ فی کُلِّ ساعَةٍ مِنْ ساعاتِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ، فَإنَّ اللهَ أمَرَ بِکَثْرَةِ الذِّکْرِ لَهُ وَ اللهُ ذاکِرٌ لِمَنْ ذَکَرَهُ مِنَ الْمُؤْمِنینَ وَ اعْلَموا أنَّ اللهَ لَمْ یَذْکُرْهُ أحَدٌ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنینَ إلّا ذَکَرَهُ بِخَیْرٍ. فَأعْطوا اللهَ مِنْ أنْفُسِکُمُ الِاجْتِهادَ فی طاعَتِهِ، فَإنَّ اللهَ لا یُدْرَکُ شَیْءٌ مِنَ الْخَیْرِ عِنْدَهُ إلّا بِطاعَتِهِ وَ اجْتِنابِ مَحارِمِهِ الَّتی حَرَّمَ اللهُ فی ظاهِرِ الْقُرْآنِ وَ باطِنِهِ. فَإنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالَی قالَ فی کِتابِهِ وَ قَوْلُهُ الْحَقُ: «وَ ذَروا ظاهِرَ الْإثْمِ وَ باطِنَهُ» وَ اعْلَموا أنَّ ما أمَرَ اللهُ بِهِ أنْ تَجْتَنِبوهُ، فَقَدْ حَرَّمَهُ وَ اتَّبِعوا آثارَ رَسولِ اللهِ صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ سُنَّتَهُ، فَخُذوا بِها وَ لا تَتَّبِعوا أهْواءَکُمْ وَ آراءَکُمْ، فَتَضِلّوا، فَإنَّ أضَلَّ النّاسِ عِنْدَ اللهِ مَنِ اتَّبَعَ هَواهُ وَ رَأْیَهُ بِغَیْرِ هُدیً مِنَ اللهِ وَ أحْسِنوا إلَی أنْفُسِکُمْ ما اسْتَطَعْتُمْ فَ «إنْ أحْسَنْتُمْ أحْسَنْتُمْ لِأنْفُسِکُمْ وَ إنْ أسَأْتُمْ فَلَها» …»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
۱. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حسن بن علی بن فضال از حفص المؤذن که حفص المؤذن ثقه درجه دو است و سایرین، از ثقات درجه یک هستند.
۲. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از محمد بن اسماعیل بن بزیع از محمد بن سنان از اسماعیل بن جابر که محمد بن سنان از مشاهیر کذابون است.
۳. از حسین بن محمد بن عامر که به اشتباه حسن بن محمد ثبت شده است، از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری از قاسم بن ربیع الصحاف از اسماعیل بن مخلد السراج که جعفر بن محمد بن مالک از ضعفا است و قاسم بن ربیع و اسماعیل بن مخلد مجهول هستند.
خلاصه این‌که طریق اول معتبر درجه دو و سایر طرق، غیر معتبر است.
* * *
علامه مجلسی: رواه بثلاثة أسانید. اولها مجهول و ثانیها ضعیف عند القوم بابن سنان و عندی معتبر.
اسماعیل بن مخلد السراج از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام روایت کرد: «از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام این نامه به سوی اصحابشان خارج شد: «بسم الله الرحمن الرحیم، اما بعد؛ از خدا طلب عافیت کنید و بر شما باد فروتنی و وقار و آرامش و بر شما باد حیا و منزه شدن از آن‌چه صالحان قبل از شما از آن منزه بودند و بر شما باد خویشتن‌داری از اهل باطل و تحمل کنید ناحقی از (جانب) آن‌ها را و برحذر باشید از دشمنی آن‌ها …» و (نیز) فرمود: «از بلند کردن دست‌هایتان در نماز خودداری کنید، مگر یک بار آن هم به هنگام آغاز نماز، چرا که شما به آن مشهور شده‌اید و الله یاری کننده است و نیست تغییری و نه قدرتی مگر به الله.» و (باز) فرمود: «زیادی جویید در دعای به الله چرا که الله از بندگانش دوست می‌دارد که او را بخوانند و الله بندگان مؤمنش به استجابت وعده داده است و الله دعای مؤمنان را زمان قیامت عملی برای آن‌ها قرار می‌دهد که به واسطه آن در بهشت فزونی می‌یابد. پس زیادی جویی ذکر الله را در هر زمانی از زمان‌های شبانه‌روز آن قدار که استطاعت دارید، چرا که الله امر به زیادی ذکر او کرده و الله یادکننده است برای کسی از مؤمنین که او را یاد می‌کند و بدانید که الله یاد نمی‌کند احدی از بندگان مؤمنش را مگر به یاد کند به خیر، پس مایه بگذارید الله را از وجودتان، تلاش بسیار در طاعت او چرا برای الله چیزی بهتر از اطاعتش، در نزدش یافت نشود و (نیز) دوری از حرام‌هایش که الله آن را در ظاهر و باطن قرآن حرام کرده است. پس به یقین الله تبارک و تعالی در کتابش فرموده و کلام او حق است: «وَ ذَروا ظاهِرَ الْإثْمِ وَ باطِنَهُ» و بدانید آن‌چه الله امر کرده به آن که از آن اجتناب کنید، آن را حرام کرده است و تبعیت کنید آثار رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله و سنت او را و آن را بگیرید و تبعیت نکنید هواهای (نفسانی) خودتان و آرای خویش را که گمراه می‌شوید، چرا که گمراه‌ترین مردم نزد الله کسی است که هوای (نفسانی) خود و رأی خویش را به غیر هدایتی از الله تبعیت کند و تا آن جایی که می‌توانید به خودتان نیکی کنید، چرا که «إنْ أحْسَنْتُمْ أحْسَنْتُمْ لِأنْفُسِکُمْ وَ إنْ أسَأْتُمْ فَلَها» …»
