حدیث ۱۱۷۷

(۱۱۷۷ و ۱۱۸۱) الکافی (ح ۱۰۹۶۴)، التهذیب (ج ۸، ح ۴ و ۲۴) و الإستبصار (ج ۳، ح ۹۰۶ و ۹۱۱): أبوعَلیٍّ الْأشْعَریُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِالْجَبّارِ وَ أبوالْعَبّاسِ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرٍ عَنْ أیّوبَ بْنِ نوحٍ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إسْماعیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شاذانَ وَ حُمَیْدُ بْنُ زیادٍ عَنِ ابْنِ سَماعَةَ جَمیعاً عَنْ صَفْوانَ عَنِ ابْنِ مُسْکانَ عَنْ أبی‌بَصیرٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «سَألْتُهُ عَنِ الْإیلاءِ، ما هوَ؟ فَقالَ: «هُوَ أنْ یَقولَ الرَّجُلُ لِامْرَأتِهِ: «وَ اللهِ لا أُجامِعُکِ کَذا وَ کَذا» وَ یَقولَ: «وَ اللهِ لَأغیضَنَّکِ [لَأغیظَنَّکِ]». فَیُتَرَبَّصَ بِها أرْبَعَةَ أشْهُرٍ، ثُمَّ یُؤْخَذُ، فَیوقَفُ بَعْدَ الْأرْبَعَةِ الْأشْهُرِ. فَإنْ فاءَ وَ هُوَ أنْ یُصالِحَ أهْلَهُ فَإنَّ اللهَ غَفورٌ رَحیمٌ وَ إنْ لَمْ یَفِئْ، جُبِرَ عَلَی أنْ یُطَلِّقَ وَ لا یَقَعُ طَلاقٌ فیما بَیْنَهُما وَ لَوْ کانَ بَعْدَ الْأرْبَعَةِ الْأشْهُرِ ما لَمْ یَرْفَعْهُ إلَی الْإمامِ.»

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
۱. از احمد بن ادریس القمی از محمد بن عبدالجبار از صفوان بن یحیی از عبدالله بن مسکان از ابوبصیر الاسدی
۲. از محمد بن جعفر الرزاز از ایوب بن نوح از صفوان بن یحیی از عبدالله بن مسکان از ابوبصیر الاسدی
۳. از محمد بن اسماعیل البندقی از فضل بن شاذان از صفوان بن یحیی از عبدالله بن مسکان از ابوبصیر الاسدی
۴. از حمید بن زیاد از حسن بن محمد بن سماعه از صفوان بن یحیی از عبدالله بن مسکان از ابوبصیر الاسدی
که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ‌الطائفه نیز شبیه این حدیث را به دو طریق روایت کرده است.
۱. به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به ثقةالاسلام الکلینی که معتبر درجه یک است، با باقی سند.
۲. به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسین بن سعید الاهوازی که معتبر درجه یک است، از عثمان بن عیسی از سماعة بن مهران به صورت مضمره.
* * *
علامه مجلسی: صحیح (الکافی). موثق (التهذیب).

ابوبصیر از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام روایت کرد: «از ایشان درباره ایلاء سؤال کردم که چیست؟ پس فرمودند: «آن است که مردی به همسرش بگوید: «قسم به الله! تو را نزدیکی نمی‌کنم، چنین و چنان»، یا می‌گوید: «قسم به الله! تو را به غضب آوردم». پس او را چهار ماه انتظار کشد، سپس بگیرد و بعد چهار ماه نزد قاضی می‌برد. پس چنان‌چه ایفاء کرد و آن است که با همسرش مصالحه کرد، پس الله بسیار آمرزنده همیشه بخشنده است و چنان‌چه ایفاء نکرد، مجبور می‌شود که او را طلاق دهد و حتی اگر بعد چهار ماه باشد، چنان‌چه مرافعه نزد امام نبرد، طلاق بین آن دو واقع نشود.»»