الحدیث ۱۲۱ / ۳

۱۲۱/۳- و عنه، بإسناده: عن ابن سنان، عن أبی‌عبدالله علیه‌السلام، سئل عن قول الله عز و جل: أ فَأمِنَ الَّذینَ مَکَروا السَّیِّئاتِ أنْ یَخْسِفَ اللهُ بِهِمُ الْأرْضَ؟، قال: «هم أعداء الله و هم یمسخون و یقذفون و یسیحون فی الأرض.»^[۱]
——————————
[۱]. تفسیر العیاشی ۲: ۲۶۱ [نحل، ح ۳۵].

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام غیر معتبر است.
این حدیث در تفسیر العیاشی (ج ۲، ص ۲۶۱) به صورت مرسل از ابن سنان روایت شده است که دو اشکال بر سند این روایت وارد است. اول این‌که حدیث مرسل است و دوم این‌که ابن سنان معلوم نیست که عبدالله بن سنان است، یا محمد بن سنان که اولی از ثقات و دومی از ضعفا و مشاهیر کذابون است.

با توجه به ضعف سند این حدیث نمی‌توانیم بپذیریم که آیه ۴۵سوره نحل اشاره به ماجرای خسف بیداء دارد، البته اگر منظور روایت اشاره به خسف بیداء زمان امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف داشته باشد.
این را هم اضافه کنم که در بعضی نسخ، «یسبخون فی الأرض» آمده است، در بعضی نسخ «یسبحون فی الأرض» و در بعضی نسخ «یسیخون فی الأرض». یسیحون، یعنی سیر می‌کنند که می‌تواند کنایه از سرگردانی باشد. یسبحون فی الأرض، یعنی در زمین شناور می‌شوند که باز کنایه از سرگردانی است. یسبخون از ریشه س‌ب‌خ است. یعنی کندن زمین تا به شوره‌زار رسیدن. سبخ المکان، یعنی آن مکان، شوره‌زار شد.  سبخة، یعنی شوره‌زار. یسبخون فی الأرض، کنایه از کاری است که زحمت دارد، اما نتیجه‌اش بیهوده است، بلکه فراتر از آن، کاری که زحمت دارد، اما نتیجه‌اش ضرر است. یسیخون هم از ریشه س‌ی‌خ و به معنای رسوخ و فرو رفتن است. با این حساب، یسیخون فی الأرض، یعنی در زمین فرد می‌روند.