الحدیث 108 / 1
108/1- ابن بابویه، قال: حدثنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید رضی‌الله‌عنه، قال: حدثنا محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یزید، عن محمد بن أبی‌عمیر، عن أبان بن عثمان، عن أبان بن تغلب، قال: قال أبوعبدالله علیه‌السلام: «أول من یبایع القائم علیه‌السلام جبرئیل، ینزل فی صورة طیر أبیض فیبایعه ثم یضع رجلا علی بیت الله الحرام و رجلا علی بیت المقدس، ثم ینادی بصوت ذلق یسمع الخلائق[1]: أتی أمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلوهُ.»[2]
——————————
[1]. در مأخذ: طلق تسمعه الخلائق.
[2]. کمال الدین 2: 671 [باب 58، ح 18].
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
این حدیث را شیخ صدوق در کتاب (ج 2، ص 671) از محمد بن حسن بن احمد بن ولید از محمد بن حسن الصفار از یعقوب بن یزید از این ابی‌عمیر از ابان بن عثمان از ابان بن تغلب که همه از ثقات درجه یک هستند. در نتیجه، طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
این حدیث از آن احادیث واقعاً صعب است. با توجه این روایت اولین بیعت‌کننده با قائم آل محمد عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف، جبرئیل است. اما این‌که به صورت پرنده سفیدی ظاهر می‌شود که یک پایش بر بیت الله الحرام است و یک پایش بر بیت‌المقدس، برای حقیر معلوم نیست که چیست و کیفیتش چگونه است. آیا به صورت پرنده‌ای از حیوانات ظاهر می‌شود، یا به صورت جسم سفید پرنده‌ای، یا بر جسم پرنده سفیدی سوار است یا چیز دیگری. واقعاً توضیح این روایت برای من غیر ممکن است و هیچ تصویر قابل قبولی برای خودم از آن ندارم که بخواهم توضیح دهم. حتی ممکن است این که می‌گوید یک پایش بر بیت الله الحرام است و پای دیگر بر بیت المقدس، جنبه کنایی داشته باشد و اصلاً منظورش پا یا پایه نباشد. مثل این‌که بخواهد بگوید بر این دو قبله استوار است. قبله اول و قبله دوم.
نکته آخر درباره صوت طلق است. طَلِق، به فتح طا و کسره یا سکون لام، به معنای فصیح و بلیغ است. یعنی با صدایی که برای همه خلائق واضح و مفهوم است، می‌گوید: «امر الله آمد، پس در آن شتاب نورزید.» که عبارت آیه 1 سوره نحل است. در بعضی نسخ به جای طلق، ذلق آمده است که آن هم به معنای بلیغ و فصیح است. جالب آن‌که مرحوم علامه مجلسی در بحارالأنوار (ج 52، ص 285)، هر دو کلمه را ثبت کرده است.
ترجمه: ابوعبدالله (امام صادق علیه السلام فرمودند: «اول کسی که بیعت می‌کند با قائم علیه‌السلام، جبرئیل است. نازل می‌شود در صورت پرنده‌ای سفید. پس می‌کند او را. سپس قرار می‌دهد پایی (پایه‌ای) بر بیت الله الحرام و پایی (پایه‌ای) بر بیت المقدس. سپس ندا می‌دهد به صدایی واضح که می‌شنوند خلایق أتی أمْرُ اللهِ فَلا تَسْتَعْجِلوهُ.».»