الحدیث ۱۰۰ / ۱
۱۰۰/۱- العیاشی، بإسناده: عن جمیل بن دراج، قال: سمعت أباعبدالله علیه‌السلام یقول: «وَ إنْ کانَ مَکْرُهُمْ لِتَزولَ مِنْهُ الْجِبالُ و إن مکر بنی‌العباس[۱] بالقائم علیه‌السلام لتزول منه قلوب الرجال.»[۲]
——————————
[۱]. [در مأخذ: و إن کان مکرو العباس.]
[۲]. تفسیر العیاشی ۲: ۲۳۵ [ابراهیم، ح ۵۰].
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام غیر معتبر است.
این حدیث در تفسیر العیاشی (ج ۲، ص ۲۳۵) به صورت مرسل از جمیل بن دراج روایت شده است. جمیل بن دراج حداکثر تا سال‌های اول قرن سوم زنده بوده است و مرحوم العیاشی نمی‌تواند بی‌واسطه از او روایت کند، در نتیجه این حدیث مرسل است و طریق آن به معصوم علیه‌السلام معتبر نیست.
با این‌که طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر نیست، اما دو نکته درباره آن عرض کنم.
۱- مکر بنی‌العباس در مورد تصرف خلافت و استفاده از باور مهدویت جهت کسب آن، بسیار زیاد بوده است و بسیاری را هم به دام انداخت، تا جایی که ادعای مهدویت هم در مورد ابراهیم امام را مطرح کردند و هم در مورد ابوالعباس السفاح و نهایتاً خلیفه سوم آن‌ها یعنی محمد بن منصور الداوانیقی را محمد نام نهادند و رسماً با لقب المهدی معرفی کردند و این لقب تا کنون برای او مانده است، تا جایی که اگر کسی بگوید، مهدی عباسی، کمابیش همه او را می‌شناسند، اما اگر گفته شود، محمد بن منصور الداوانیقی، عده قابل ملاحظه‌ای، حداقل در وحله اول متوجه نمی‌شوند که منظور چه کسی است.
۲- این روایت مرسل هم از روایاتی است که به استناد آن گفته‌اند حکومت عباسی پیش از ظهور قائم آل محمد عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف مجدداً احیا می‌شود که دو اشکال بر این استناد وجود دارد. اول این‌که این حدیث مرسل است و دوم این‌که متن هم دلالت واضحی بر آن ندارد.
