الحدیث 79 / 5
79/5- عنه، قال: حدثنا أبی رضی‌الله‌عنه، قال: حدثنا سعد بن عبدالله، قال: حدثنا محمد بن الحسین بن أبی‌الخطاب، عن جعفر بن بشیر، عن هشام بن سالم، عن زرارة، عن أبی‌عبدالله علیه‌السلام، قال: «ینادی مناد (من السماء) باسم القائم علیه‌السلام.» قلت: خاص أو عام؟ قال: «عام، یسمع کل قوم بلسانهم.» قلت: فمن یخالف القائم علیه‌السلام و قد نودی باسمه؟ قال: «لا یدعهم إبلیس حتی ینادی [فی آخر اللیل] و یشکک الناس.»[1]
——————————
[1]. همان: 650- 651 [باب 57، ح 8].
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
این حدیث را شیخ صدوق در کتاب کمال الدین (ج 2، ص 650) از پدرش از سعد بن عبدالله از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب از جعفر بن بشیر از هشام بن سالم از زراره بن اعین روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند. در نتیجه طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شبیه این حدیث در دلائل الإمامة (ص 129) نیز از سعد بن عبدالله به باقی سند روایت شده است که هر چند این طریق معتبر نیست، اما دیدیم که طریق شیخ صدوق معتبر درجه یک است.
اما نکات این حدیث؛
1- در این حدیث بر خلاف روایات قبلی، معتبر درجه یک است و می‌بینیم هم به صراحت بیان می‌کند که منادی از آسمان، حضرت قائم عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف به نام می‌خواند و امام علیه‌السلام هم تصریح فرموده‌اند که این اتفاق، یک اتفاق خصوصی نیست، بلکه عمومی است و همه آن را می‌شنوند.
2- و باز تصریح شده است که هر قومی، این ندا را به زبان خود می‌شنود و به قول معروف نیازی به مترجم ندارد. به خاطر دارم، سال‌ها قبل، بعض از بزرگان در توجیه این مطلب که صدای آسمانی را همه مردم می‌شنوند و آن هم به زبان خوشان، اشاره‌ای به تکنولوژی‌های مخابراتی می‌کردند که از طریق ماهواره‌ها منتقل می‌شوند و خلاصه این مطلب را این گونه تبیین می‌کردند که خبر قیام ایشان و نام ایشان از طریق ماهواره‌هایی که در آسمان است، به زبان‌های مختلف مخابره می‌شود. حقیر نمی خواهم و نمی‌توانم این مطلب و این توجیه را به کلی منکر شوم و عرض می‌کنم که امکان آن هست و خود من هم در گذشته این‌گونه فکر می‌کردم، اما با توجه به آن‌چه ذیل روایات قبلی عرض کردیم و این‌جا هم می‌بینیم، بعید نیست که ندای آسمانی به واسطه این‌گونه ابزار و وسائل تکنوژیکی رایج در آن عصر نباشد، بلکه چه بسا کاملاً جنبه معجزه داشته باشد و این صدای زمینی شیطان باشد که به وسیله این ابزار و وسائل از طریق هوا منتقل می‌شود. خلاصه این‌که ضمن عدم انکار توجیه این بزرگوار، احتمال این حالت معجزه‌گونه را بیش‌تر می‌دانم.
3- راوی با وجود این معجزه الهی، از مخالفت عده‌ای با امام زمان عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف اظهار تعجب می‌کند که امام علیه‌السلام در پاسخ به ندای شیطان اشاره می‌کنند و این که مردم را رها نمی‌کند و با ایجاد چیزی شبیه آن، باعث تشکیکی عده‌ای می‌شود.
4- نکته آخر درباره این روایت عبارت «فی آخر اللیل» است که در بعضی نسخ نیست و توضیح آن را ذیل روایت 77 عرض کردیم.
ترجمه: زراره (بن اعین) روایت کرد که ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام فرمودند: «ندا می‌دهد منادی به اسم قائم علیه‌السلام.» عرض کردم: «خاص است یا عام است؟» فرمودند: «عام است. می‌شنود هر قومی به زبان خودشان.» عرض کردم: «پس چه کی مخالفت می‌کند قائم را، در حالی که ندا داده شده است، به اسمش؟» فرمودند: «رها نمی‌کند آن‌ها را ابلیس تا ندا می‌دهد در آخر شب و به شک می‌اندازد مردم را.»