حدیث 1043

1043- 24-[1] عَلی بْنُ عیسَی بْنِ أبی‌الْفَتْحِ الْإرْبِلی فی کِتابِ کَشْفِ الْغُمَّةِ قالَ ذَکَرَ عَلی بْنُ إبْراهیمَ بْنِ هاشِمٍ وَ هُوَ مِنْ أجَلِّ رواةِ أصْحابِنا فی کِتابِهِ عَنِ النَّبی ص وَ ذَکَرَ حَدیثاً فی ابْتِداءِ النُّبُوَّةِ یقولُ فیهِ فَنَزَلَ عَلَیهِ جَبْرَئیلُ وَ أنْزَلَ عَلَیهِ ماءً مِنَ السَّماءِ- فَقالَ لَهُ یا مُحَمَّدُ قُمْ تَوَضَّأْ لِلصَّلاةِ فَعَلَّمَهُ جَبْرَئیلُ الْوُضوءَ- عَلَی الْوَجْهِ وَ الْیدَینِ مِنَ الْمِرْفَقِ- وَ مَسْحَ الرَّأْسِ وَ الرِّجْلَینِ إلَی الْکَعْبَینِ.
——————————
[1]– کشف الغمّة 1- 88.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام غیر معتبر است.
این حدیث از مرسلات قرن هفتم است. اولا طریق علی بن عیسی الاربلی به کتاب علی بن ابراهیم القمی معلوم نیست و ثانیا حدیث به صورت مرسل از نبی مکرمp نقل شده است.
ما این حدیث را در آثار سایر کتب در این چهار قرن بین علی بن ابراهیم القمی تا علی بن عیسی الاربلی نداریم. یعنی گویی هیچ کدام از محدثین ما در این چهار قرن، به این حدیث دست‌رسی نداشته‌اند و یک‌باره بعد از چهار قرن به دست ایشان رسیده است که امر بعیدی است و احتمالا ایشان در کتابی، حاشیح کتابی، جایی، این مطلب را خوانده یا شنیده‌اند و در کشف الغمة نقل کرده‌اند.

این حدیث مرسل را هم فقط مرور می‌کنیم و یک نکنه هم عرض خواهم کرد. در این حدیث آمده است که جبرئیل علیه‌السلام بر نبی مکرم نازل شد و آبی هم از آسمان بر ایشان نازل کرد. پس به حضرت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله گفت که برخیز و برای نماز وضو بگیر. پس جبرئیل، وضوی بر صورت و دو دست از مرفق و مسح سر و دو پا را تا کعبین آموخت.
اگر این حدیث معتبر بود، ارزش داشت روی عبارت «مِنَ الْمِرْفَقِ» بحث کنیم که آیا با آیه منافات دارد یا خیر و اگر ندارد، در بیان لزوم است یا خیر، اما از آن جایی که حدیث مرسل است، آن هم بیش از شش‌صد سال، ارزش وقت‌گذاری ندارد.