حدیث 1003 و جمعبندی این باب (موقت)
1003- 4-[1] وَ فی الْعِلَلِ عَنْ أبیهِ عَنْ سَعْدِ بْنِ عَبْدِاللهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عیسَی الْیقْطینی عَنِ الْقاسِمِ بْنِ یحْیی عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ راشِدٍ عَنْ أبیبَصیرٍ عَنْ أبیعَبْدِاللهِ عَنْ آبائِهِ عَنْ أمیرِالْمُؤْمِنینَ ع قالَ: لا ینامُ الْمُسْلِمُ وَ هُوَ جُنُبٌ وَ لا ینامُ إلّا عَلَی طَهورٍ فَإنْ لَمْ یجِدِ الْماءَ فَلْیتَیمَّمْ بِالصَّعیدِ فَإنَّ روحَ الْمُؤْمِنِ تَروحُ إلَی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیلْقاها وَ یبارِکُ عَلَیها فَإنْ کانَ أجَلُها قَدْ حَضَرَ جَعَلَها فی مَکْنونِ رَحْمَتِهِ وَ إنْ لَمْ یکُنْ أجَلُها قَدْ حَضَرَ بَعَثَ بِها مَعَ أُمَنائِهِ مِنَ الْمَلائِکَةِ فَیرُدُّها[2] فی جَسَدِهِ.
وَ رَواهُ فی الْخِصالِ[3] بِإسْنادِهِ الْآتی (محمد بن علی بن الحسین عن أبیه عن سعد بن عبدالله عن محمد بن عیسی بن عبید الیقطینی عن القاسم بن یحیی عن جده الحسن بن راشد عن أبیبصیر و محمد بن مسلم عن أبیعبدالله عن عن آبائه) [4] عَنْ عَلی ع فی حَدیثِ الْأرْبَعِمِائَةِ.
——————————
[1]– علل الشرائع 295- 1 و أورد صدره فی الحدیث 3 من الباب 25 من أبواب الجنابة.
[2]– فی المصدر- فیردوها.
[3]– الخصال- 613.
[4]– یأتی إسناده فی الفائدة الأولی من الخاتمة برمز (ر).
طریق این حدیث به معصوم علیهالسلام معتبر درجه دو است.
شیخ صدوق این حدیث را از از پدرش از سعد بن عبدالله القمی از محمد بن عیسی بن عبید الیقطینی از قاسم بن یحیی بن حسن بن راشد از جدش از ابوبصیر الاسدی و محمد بن مسلم روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند، مگر دو نفر. یکی حسن بن راشد که از ثقات درجه دو است و دیگری ابن عبید الیقطینی که ثقه مشروط است که البته مشکلی در اینجا ایجاد نمیکند.
در این حدیث آمده است که مسلمان به حالت جنب نمیخوابد و نمیخوابد مگر به حالت طهور و چنانچه آبی نیافت، با صعیدی تیمم کند، چرا که روح مؤمن به سوی الله عز و جل سیر میکند و با او ملاقات میکند و الی آخر حدیث.
چند نکته درباره این حدیث عرض کنم و به جمعبندی برسیم.
1. اگر بخواهیم «طهور» را به معنای خاص بگیریم، به معنای طهارت از جنابت میشود و با این حساب میتوان این را قرینهای گرفت که منظور از «تَطَهَّرَ» در روایت اول هم غسا است و نَه وضو. اگر هم بخواهیم به معنای عام بگیریم، غسل را که شامل میشود و چه بسا وضو را هم در بر بگیرد.
2. من عامدانه «صعید» را ترجمه نکردم، چون در بحث تیمم، باید معنای این را به دقت بررسی کنیم و ببینیم به چه میرسیم.
3. ادامه روایت را هم چون خارج از بحث ما است، میگذاریم برای فرصتی دیگر.
* جمعبندی این باب (موقت):
به طور خاص، مستحب است که انسان اگر جنب شد، پیش از خواب غسل کند و بعد بخوابد و به طور عام خوب است که انسان، به صورت پاکیزه به بستر برود و بخوابد. البته از آنجایی که معلوم شد وضو در همه حال خوب است، خوابیدن با وضو هم از این قاعده استثنا نیست.