حدیث ۷۶۴

۷۶۴- ۴-[۱] وَ عَنْهُ عَنْ أحْمَدَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلی عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعیدٍ عَنْ مُصَدِّقِ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ عَمّارٍ السّاباطی قالَ: سَألْتُ أباعَبْدِاللهِ ع عَنْ رَجُلٍ تَوَضَّأ ثُمَّ أکَلَ لَحْماً وَ سَمْناً[۲]– هَلْ لَهُ أنْ یصَلّی مِنْ غَیرِ أنْ یغْسِلَ یدَهُ قالَ نَعَمْ وَ إنْ کانَ لَبَناً لَمْ یصَلِّ حَتَّی یغْسِلَ یدَهُ وَ یتَمَضْمَضَ وَ کانَ رَسولُ اللهِ ص یصَلّی وَ قَدْ أکَلَ اللَّحْمَ مِنْ غَیرِ أنْ یغْسِلَ یدَهُ وَ إنْ کانَ[۳] لَبَناً لَمْ یصَلِّ حَتَّی یغْسِلَ یدَهُ وَ یتَمَضْمَضَ.
أقولُ: حَمَلَهُ الشَّیخُ عَلَی الِاسْتِحْبابِ وَ عَلَی کُلِّ حالٍ یدُلُّ عَلَی نَفْی نَقْضِ الْوُضوءِ.
——————————
[۱]– التهذیب ۱- ۳۵۰- ۱۰۳۳، و الاستبصار ۱- ۹۶- ۳۱۳.
[۲]– فی نسخة- أو سمکا (منه قده).
[۳]– و فی نسخة- أکل (منه قده).

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ الطائفه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به محمد بن علی بن محبوب که معتبر درجه یک است، از احمد بن حسن بن علی بن فضال از عمرو بن سعید المدائنی از مصدق بن صدقه از عمار بن موسی الساباطی روایت کرده است که همه از ثقات درجه یک هستند.
* * *
علامه مجلسی: موثق (مل).

این حدیث، با احادیث قبلی کمی تفاوت دارد. سؤال این است که فردی وضو می‌گیرد و گوشت و روغن می‌خورد، آیا بر او جایز است که بدون شستن دست‌هایش، نماز بخواند؟ امام هم می‌فرمایند بله، اما اگر شیر بود، نماز نخواند، تا دست‌هایش را بشوید و حتی مضمضه هم بکند. بعد ادامه می‌دهند که حضرت رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله، نماز می‌خواند، در حالی که گوشت خورده بود و دست‌هایش را نشسته بود، اما اگر شیر بود، نماز نمی‌خواندن تا دست‌هایشان را بشویند مضمضه هم بکنند.
اولا این‌که این حدیث درباره وضو نیست، لذا به بحث ما ربطی ندارد. ثانیا، نمی‌دانم علت تفاوت قایل شدن بین گوشت و روغن، با شیر چیست؟ چرا پیامبر هنگام خوردن شیر، قبل از اقامه نماز، دست را می‌شستند و آب در دهان می‌گرداندند، اما موقع خوردن گوشت و روغن، یا به تعبیری خورشت‌ها چنین نمی‌کردند. شاید از این جهت بوده که وقتی شیر از ظرف‌ها و پیاله‌های آن زمان می‌خوردند، آثار شیر بر ریش و سبیلشان می‌مانده و ظاهر خوبی نداشته، اما وقتی خورشت می‌خوردند، بعدش ظاهر بدی نداشته. اگر کسانی مثل بنده، ریش و سبیلی داشته باشند و با ایلیاتی هم مختصر نشست و برخاستی داشته باشند، درک کنند که هنگام خوردن مایعات، از جمله شیر، از ظرف‌های قدیمی‌تر، کمی از آب، یا شیر، یا هر چیز دیگری که درون آن است، بر ریش و سبیل می‌ماند و باید تمیز شود، در حالی که در خورش‌ها چنین نیست. شاید از این جهت بوده، اما مطمئن نیستم. علی ای حال! آن‌چه در بحث فعلی مربوط است این‌که اولا این‌ها ربطی به وضو ندارد، در مورد آداب نماز است و ثانیا، سنتی است که جنبه استحبابی دارد و دلیلی بر وجوبی بودن آن نداریم.
نکته آخر هم این‌که شاید همین سنت نبوی در شستن دست‌ها بوده که یک کلاغ، چهل کلاغ شده و برای عده‌ای این توهم پیش آمده که نبی مکرم، وضو می‌گرفتند و این‌ها هم ناقض وضو هستند.