حدیث ۳۵۱۷۸ و جمع‌بندی این باب (موقت)
۳۵۱۷۸- ۲-[۱] وَ عَنْهُ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ مَحْبوبٍ (عَنِ ابْنِ رِئابٍ) [۲] عَنْ أبی‌الْوَرْدِ قالَ: قُلْتُ لِأبی‌عَبْدِاللهِ ع أوْ لِأبی‌جَعْفَرٍ ع أصْلَحَکَ اللهُ رَجُلٌ حَمَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مَجْنونٌ فَضَرَبَهُ الْمَجْنونُ ضَرْبَةً فَتَناوَلَ الرَّجُلُ السَّیفَ مِنَ الْمَجْنونِ فَضَرَبَهُ فَقَتَلَهُ فَقالَ أرَی أنْ لا یقْتَلَ بِهِ وَ لا یغَرَّمَ دیتَهُ وَ تَکونُ دیتُهُ عَلَی الْإمامِ وَ لا یبْطُلُ دَمُهُ.
وَ رَواهُ الشَّیْخُ بِإسْنادِهِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبوبٍ عَنْ أبی‌الْوَرْدِ[۳] وَ کَذا الَّذی قَبْلَهُ
أقولُ: وَ تَقَدَّمَ ما یدُلُّ عَلَی بَعْضِ الْمَقْصودِ[۴] وَ یَأْتی ما یَدُلُّ عَلَیهِ[۵].
——————————
[۱]– الکافی ۷- ۲۹۴- ۲.
[۲]– لیس فی التهذیب.
[۳]– التهذیب ۱۰- ۲۳۱- ۹۱۴.
[۴]– تقدم فی الباب ۲۲ من هذه الأبواب.
[۵]– یأتی فی الباب ۲۹ من هذه الأبواب.
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حسن بن محبوب از علی بن رئاب از ابوالورد که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ الطائفه هم شبیه این حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به حسن بن محبوب که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: مجهول (مر).
شرح و توضیح:
این حدیث، بیانی دیگر از قسمت اول حدیث قبل است. فردی مورد هجوم فردی مجنون قرار گرفته و توسط مجنون، مضروب هم می‌شود. مرد هم در مقابل، شمشیر می‌کشد و مجنون را می‌کشد. امام علیه‌السلام، قاتل را هم از قصاص و هم از دیه معاف دانسته، اما دیه را به عهده امام می‌گذارند تا خونش هدر نرود. طییعتا امام هم از بیت‌المال و وجوهاتی که در اختیارشان است، آن را پرداخت می‌کنند و علی التحقیق، اگر بیت‌المال کمبود داشت، موظف هستند که از دارایی‌های شخصی خود پرداخت کنند، یا حتی قرض و وام بگیرند و دیه را پرداخت کنند. این مطلب آخر، در این روایت نیست و در جای خود، به آن خواهیم پرداخت، اما فعلا به همین مقدار بسنده کنم که ظاهرا جمعی از آقایان در منافع و دست بگیر، خود را نایب امام می‌دانند، وجوهات را به نیابت از امام، حق خود می‌دانند، امر و نهی را به نمایندگی از امام، حق خود می‌دانند و … اما وقتی نوبت به هزینه و دست بده می‌رسد، عملا پای خود را کنار می‌کشند و گویی در این موارد نیابتی ندارند و بر عهده خود امام است که هر وقت آمد، به این امور رسیدگی کنند.
* جمع‌بندی این باب (موقت):
همان سه بندی است که ذیل حدیث ۳۵۱۷۷ عرض شد.
