حدیث ۳۵۱۰۶

۳۵۱۰۶- ۳-[۱] مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ عَنْ عَلیِّ بْنِ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ أحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ جَمیعاً عَنِ ابْنِ أبی‌عُمَیْرٍ عَنْ حَمّادٍ عَنِ الْحَلَبی عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ ع فی عَشَرَةٍ اشْتَرَکوا فی قَتْلِ رَجُلٍ قالَ یخَیرُ أهْلُ الْمَقْتولِ فَأیهُمْ شاءوا قَتَلوا وَ یَرْجِعُ أوْلیاؤُهُ عَلَی الْباقینَ بِتِسْعَةِ أعْشارِ الدّیَةِ.
وَ رَواهُ الصَّدوقُ بِإسْنادِهِ عَنْ حَمّادٍ مِثْلَهُ[۲].
——————————
[۱]– الکافی ۷- ۲۸۳- ۱، التهذیب ۱۰- ۲۱۸- ۸۵۷، و الاستبصار ۴- ۲۸۱- ۱۰۶۷.
[۲]– الفقیه ۴- ۱۱۶- ۵۲۳۲.

طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است
۱. از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از محمد بن ابی‌عمیر از حماد بن عثمان از عبیدالله بن علی الحلبی
۲. از محمد بن یحیی العطار از احمد بن محمد بن عیسی الاشعری از محمد بن ابی‌عمیر به باقی سند
که همه از ثقات درجه یک هستند.
شیخ صدوق هم شبیه این حدیث را به طریق خود در الفقیه به حماد بن عثمان که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت کرده است.
شیخ الطائفه نیز شبیه حدیث را به طریق خود در التهذیب و الإستبصار به احمد بن محمد بن عیسی الاشعری که معتبر درجه یک است، به باقی سند روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: صحیح (مر).

در این روایت آمده است که ده نفر در قتل فردی مشارکت می‌کنند. امام علیه‌السلام هم در جواب می‌فرمایند که اهل مقتول مخیر هستند که هر کدام را خواستند، قصاص کنند. در این صورت اولیای قاتل قصاص شده به نه نفر بعدی مراجعه کنند و نُه دهم دیه را بگیرند. این روایت بر خلاف روایت اول که ابهام در فهم داشت، کاملا واضح است. با فلسفه مجازات هم هماهنگ است و کاملا هم منطقی و معقول است. حتی گرفتن دیه قاتل قصاص شده از نُه نفر باقی‌مانده هم بسیار منطقی و هوشیارانه است.
خلاصه این که اگر ما باشیم و این دو روایت، تکلیف روشن می‌شود.
خوب است این را هم یادآوری کنم که در صورتی افراد در قتل منجر به قصاص شریک هستند که اقدام هر کدام آن‌ها منجر به قتل می‌شده و الا اگر کسی این میان لگدی زده یا ضربه‌ای زده که مستقلا کشنده نبوده، اصلا از دایره قصاص خارج است و آن‌چه در این روایت و روایات بعدی است، در مورد کسانی است که این‌گونه شریک در قتل بوده‌اند.
شاید برای تقریب به ذهن بد نباشد داستان لیلة المبیت را مرور کنید. قرار از هر قبیله‌ای، عده‌ای جمع شوند و همگی بر سر نبی مکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله بریزند و در تاریکی ضربه‌ای کشنده بزنند و کار را تمام کنند که بنی‌هاشم نَه توان انتقام از همه قبایل را داشته باشد و نَه بتواند سراغ یکی از آن‌ها برود. این نمونه تلاش برای اشتراک در قتل است که البته محقق نشد.