الحدیث 70 / 4
70/4- الشیخ الطوسی، فی الغیبة- رواه بحذف الإسناد عن جابر الجعفی-:قال: سألت أباجعفر علیه‌السلام عن تأویل قول الله عز و جل إنَّ عِدَّةَ الشُّهورِ عِنْدَ اللهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فی کِتابِ اللهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأرْضَ مِنْها أرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِکَ الدّینُ الْقَیِّمُ، فَلا تَظْلِموا فیهِنَّ أنْفُسَکم- فقال:- فتنفس سیدی الصعداء ثم قال: «یا جابر، أما السنة فهو[1] جدی رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، و شهورها اثنا عشر شهرا فهو امیرالمؤمنین علیه‌السلام [و] إلی و إلی ابنی جعفر و ابنه موسی و ابنه علی و ابنه محمد و ابنه علی و إلی ابنه الحسن و إلی ابنه محمد الهادی المهدی علیهم السلام، اثنا عشر إماما حجج الله علی[2] خلقه، و أمناؤه علی وحیه و علمه، و الأربعة الحرم الذین هم الدین القیم، أربعة منهم یخرجون باسم واحد: علی امیرالمؤمنین، و أبی علی بن الحسین، و علی بن موسی، و علی بن محمد علیهم السلام، فالإقرار بهؤلاء هو الدّینُ الْقَیِّمُ فَلا تَظْلِموا فیهِنَّ أنْفُسَکُمْ أی: قولوا بهن[3] جمیعا تهتدوا.»[4]
——————————
[1]. [در مأخذ: فهی.]
[2]. در مأخذ: فی.
[3]. در مأخذ: بهم.
[4]. کتاب الغیبة: [149 (ح 110)].
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام غیر معتبر است.
این حدیث را شیخ الطائفه در کتاب الغیبة (ص 149) به صورت مرسل از جابر بن یزید الجعفی روایت کرده‌اند و مرسلات شیخ الطائفه از قاعده کلی مرسلات که خارج نیست.
البته ممکن است کسی ادعا کند که طریق شیخ الطائفه به جابر بن یزید، همان طریق ایشان است که در الفهرست (ش 158) بیان کرده‌اند. طریق شیخ به جابر بن یزید الجعفی در الفهرست متعدد است که هر کدام را بررسی می‌کنیم.
1- اگر از اصل جابر بن یزید باشد، دو طریق است. اول از ابن ابی‌جید از ابن ولید از صفار از ابن عیسی الاشعری از عبدالرحمن بن ابی‌نجران از مفضل بن صالح از او که این طریق به واسطه مفضل بن صالح معتبر نیست. طریق دوم، از حمید بن زیاد از ابراهیم بن سلیمان النهمی از او که این طریق به نظر معتبر است، ولی ممکن است ارسال داشته باشد.
2- اگر از کتاب التفسیر او باشد، عبارت است از جماعه من اصحابنا از هارون بن موسی التلعکبری از ابوعلی بن همام از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری و محمد بن جعفر الرزاز از قاسم بن ربیع از محمد بن سنان از عمار بن مروان از منخر بن جمیل از او که این طریق حداقل به واسطه محمد بن سنان که از مشاهیر کذابون است و منخل بن جمیل که ضعیف و فاسد الروایه است، معتبر نیست.
حال اگر کسی به قطع بداند که جناب شیخ الطائفه این حدیث را از اصل جابر بن یزید روایت کرده است، ممکن است این طریق این حدیث معتبر باشد، اما اگر نداند از اصل او روایت کرده، یا از تفسیر او یا از کتابی دیگر، طریق این حدیث معتبر نمی‌شود که حداقل برای حقیر معلوم نشد که جناب شیخ این حدیث را از کجا روایت کرده است، در نتیجه حدیث مرسل و طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر نیست.
در این حدیث تأویلی از آیه 3 سوره توبه بیان شده و سال را به نبی مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله و ماه‌های دوازده‌گانه را به ائمه علیهم‌السلام تأویل نموده و گویی چهار امامی را که نامشان علی است، یعنی امیر مؤمنان، امام زین العابدین، امام رضا و امام هادی علیهم‌السلام را به عنوان ماه‌های حرام معرفی کرده است. اگر این روایت معتبر بود، جست و جو می‌کردیم، بلکه کشف کنیم که علت این موضوع چیست که این چهار امام همام را به این شکل از سایرین متمایز کرده است، اما از آن‌جایی که معتبر نیست، لزومی ندارد وقت خود را صرف چیزی کنیم که بر ما قطعی نیست.