حدیث 8769
(8769) تأویل الآیات (ص 461): فَهُوَ ما رَواهُ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبّاسِ رحمه‌الله عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلیِّ بْنِ زَکَریّا الْبَصْریِّ عَنِ الْهَیْثَمِ بْنِ عَبْدِاللهِ الرُّمّانیِّ قالَ حَدَّثَنی عَلیُّ بْنُ موسَی قالَ: «حَدَّثَنی أبی، موسَی عَنْ أبیهِ، جَعْفَرٍ علیه‌السلام قالَ: «دَخَلَ عَلَی أبی بَعْضُ مَنْ یُفَسِّرُ الْقُرْآنَ. فَقالَ لَهُ: «أنْتَ فُلانٌ؟» وَ سَمّاهُ بِاسْمِهِ. قالَ: «نَعَمْ!» قالَ: «أنْتَ الَّذی تُفَسِّرُ الْقُرْآنَ؟» قالَ: «نَعَمْ!» قالَ: «فَکَیْفَ تُفَسِّرُ هَذِهِ الْآیَةَ: «وَ جَعَلْنا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْقُرَی الَّتی بارَکْنا فیها قُریً ظاهِرَةً وَ قَدَّرْنا فیها السَّیْرَ سیروا فیها لَیالیَ وَ أیّاماً آمِنینَ»؟» قالَ: «هَذِهِ بَیْنَ مَکَّةَ وَ مِنًی.» فَقالَ لَهُ أبوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام: «أ یَکونُ فی هَذا الْمَوْضِعِ خَوْفٌ وَ قَطیعٌ؟» قالَ: «نَعَمْ!» قالَ: «فَمَوْضِعٌ یَقولُ اللهُ أمْنٌ، یَکونُ فیهِ خَوْفٌ وَ قَطیعٌ؟» قالَ: «فَما هُوَ؟» قالَ: «ذاکَ نَحْنُ أهْلَ الْبَیْتِ. قَدْ سَمّاکُمُ اللهُ ناساً وَ سَمّانا قُرًی.» قالَ: «جُعِلْتُ فِداکَ! أ وَجَدْتَ هَذا فی کِتابِ اللهِ أنَّ الْقُرَی رِجالٌ؟» فَقالَ: «أبوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام: «أ لَیْسَ اللهُ تَعالَی یَقولُ: «وَ سْئَلِ الْقَرْیَةَ الَّتی کُنّا فیها وَ الْعیرَ الَّتی أقْبَلْنا فیها»، فَلِلْجُدْرانِ وَ الْحیطانِ السُّؤالُ أمْ لِلنّاسِ؟ وَ قالَ تَعالَی: «وَ إنْ مِنْ قَرْیَةٍ إلّا نَحْنُ مُهْلِکوها قَبْلَ یَوْمِ الْقیامَةِ أوْ مُعَذِّبوها عَذاباً شَدیداً»، فَمَنِ الْمُعَذَّبُ؟ الرِّجالُ أمْ الْجُدْرانُ وَ الْحیطان؟»»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام غیر معتبر است.
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
سید شرف‌الدین الاسترآبادی این حدیث را از کتاب محمد بن عباس بن ماهیار از حسین بن علی بن زکریا البصری که در بعضی نسخ، حسن بن علی بن زکریا آمده است، از هیثن بن عبدالله الرمانی که این دو فرد اخیر از ثقات درجه دو و سایرین از ثقات درجه یک هستند.
البته همه این‌ها در صورتی است که صاحب کتاب تأویل الآیات را نَه تنها مجهول ندانسته، بلکه ثقه بدانیم و در ضمن معلوم شود که طریق ایشان به کتاب محمد بن عباس بن ماهیار معتبر است که حداقل طریق سید شرف‌الدین به تفسیر محمد بن عباس بن ماهیار معلوم نیست و در نتیجه طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام بر مبنای حقیر معتبر نیست. لطفا به توضیحات ذیل حدیث شماره 9944 مراجعه بفرمایید.
علی بن موسی (امام رضا علیهماالسلام) فرمودند: «حدیث کرد مرا پدرم، موسی بن جعفر از پدرش، جعفر علیه‌السلام که فرمود: «داخل شد بر پدرم یکی از کسانی که قرآن را تفسیر می‌کرد. پس به او فرمودند: «تو فلانی هستی؟» و نام بردند او را به نامش. گفت: «آری!» فرمودند: «تو کسی هستی که قرآن ر تفسیر می‌کند؟» گفت: «آری!» فرمودند: «پس چگونه تفسیر می‌کنی این آیه را: «وَ جَعَلْنا بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الْقُرَی الَّتی بارَکْنا فیها قُریً ظاهِرَةً وَ قَدَّرْنا فیها السَّیْرَ سیروا فیها لَیالیَ وَ أیّاماً آمِنینَ»؟» گفت: «این بین مکه و منی است.» پس ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام به او فرمودند: «آیا نباشد در این موضع ترسی و راه‌زنی؟» گفت: «آری!» فرمودند: «پس موضعی که الله می‌فرماید امن است، در آن ترسی و راه‌زنی باشد؟» گفت: «پس آن چیست؟» فرمودند: «آن، ما اهل بیت هستیم. الله شما را مردم نامیده است و ما را قریه‌ها نامیده است.» گفت: «فدایتان شوم! آیا یافته‌اید این را در کتاب الله که قریه‌ها، افراد باشند؟»» پس (امام کاظم علیه‌السلام) فرمودند: «ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام فرمودند: «آیا نیست که الله تعالی فرمود: «وَ سْئَلِ الْقَرْیَةَ الَّتی کُنّا فیها وَ الْعیرَ الَّتی أقْبَلْنا فیها»، پس برای دیوارها و حصارها است سؤال یا برای مردم؟ فرمود (الله) تعالی: «وَ إنْ مِنْ قَرْیَةٍ إلّا نَحْنُ مُهْلِکوها قَبْلَ یَوْمِ الْقیامَةِ أوْ مُعَذِّبوها عَذاباً شَدیداً». پس چه کسی مورد عذاب است؟ افراد یا دیوارها و حصارها؟»»»