حدیث ۲۱-۱۹۲۰
(۱۹۲۰-۲۱) الکافی (ح ۱۴۸۱۶): مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقوبَ الْکُلَیْنیُ قالَ حَدَّثَنی عَلیُّ بْنُ إبْراهیمَ عَنْ أبیهِ عَنِ ابْنِ فَضّالٍ عَنْ حَفْصٍ الْمُؤَذِّنِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إسْماعیلَ بْنِ بَزیعٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنانٍ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ جابِرٍ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام أنَّهُ کَتَبَ بِهَذِهِ الرِّسالَةِ إلَی أصْحابِهِ وَ أمَرَهُمْ بِمُدارَسَتِها وَ النَّظَرِ فیها وَ تَعاهُدِها وَ الْعَمَلِ بِها فَکانوا یَضَعونَها فی مَساجِدِ بُیوتِهِمْ فَإذا فَرَغوا مِنَ الصَّلاةِ نَظَروا فیها قالَ وَ حَدَّثَنی الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مالِکٍ الْکوفیِّ عَنِ الْقاسِمِ بْنِ الرَّبیعِ الصَّحّافِ عَنْ إسْماعیلَ بْنِ مَخْلَدٍ السَّرّاجِ عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام قالَ: «خَرَجَتْ هَذِهِ الرِّسالَةُ مِنْ أبی‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام إلَی أصْحابِهِ: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، أمّا بَعْدُ؛ فَاسْألوا رَبَّکُمُ الْعافیَةَ وَ عَلَیْکُمْ بِالدَّعَةِ وَ الْوَقارِ وَ السَّکینَةِ وَ عَلَیْکُمْ بِالْحَیاءِ وَ التَّنَزُّهِ عَمّا تَنَزَّهَ عَنْهُ الصّالِحونَ قَبْلَکُمْ وَ عَلَیْکُمْ بِمُجامَلَةِ أهْلِ الْباطِلِ. تَحَمَّلوا الضَّیْمَ مِنْهُمْ وَ إیّاکُمْ وَ مُماظَّتَهُمْ … فَاتَّقوا اللهَ أیَّتُها الْعِصابَةُ النّاجیَةُ! إنْ أتَمَّ اللهُ لَکُمْ ما أعْطاکُمْ بِهِ، فَإنَّهُ لا یَتِمُّ الْأمْرُ حَتَّی یَدْخُلَ عَلَیْکُمْ مِثْلُ الَّذی دَخَلَ عَلَی الصّالِحینَ قَبْلَکُمْ وَ حَتَّی تُبْتَلَوْا فی أنْفُسِکُمْ وَ أمْوالِکُمْ وَ حَتَّی تَسْمَعوا مِنْ أعْداءِ اللهِ أذیً کَثیراً. فَتَصْبِروا وَ تَعْرُکوا بِجُنوبِکُمْ وَ حَتَّی یَسْتَذِلّوکُمْ وَ یُبْغِضوکُمْ وَ حَتَّی یُحَمِّلوا عَلَیْکُمُ الضَّیْمَ. فَتَحَمَّلوا مِنْهُمْ تَلْتَمِسونَ بِذَلِکَ وَجْهَ اللهِ وَ الدّارَ الْآخِرَةَ وَ حَتَّی تَکْظِموا الْغَیْظَ الشَّدیدَ فی الْأذَی فی اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَجْتَرِمونَهُ إلَیْکُمْ وَ حَتَّی یُکَذِّبوکُمْ بِالْحَقِّ وَ یُعادوکُمْ فیهِ وَ یُبْغِضوکُمْ عَلَیْهِ. فَتَصْبِروا عَلَی ذَلِکَ مِنْهُمْ وَ مِصْداقُ ذَلِکَ کُلِّهِ فی کِتابِ اللهِ الَّذی أنْزَلَهُ جَبْرَئیلُ علیه‌السلام عَلَی نَبیِّکُمْ صلی‌الله‌علیه‌وآله. سَمِعْتُمْ قَوْلَ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِنَبیِّکُمْ صلی‌الله‌علیه‌وآله: «فاصْبِرْ کَما صَبَرَ أولوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ»، ثُمَّ قالَ: «وَ إنْ یُکَذِّبوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ» … «فَصَبَروا عَلی ما کُذِّبوا وَ أوذوا». فَقَدْ کُذِّبَ نَبیُّ اللهِ وَ الرُّسُلُ مِنْ قَبْلِهِ وَ أوذوا مَعَ التَّکْذیبِ بِالْحَقِّ. فَإنْ سَرَّکُمْ أمْرُ اللهِ فیهِمُ الَّذی خَلَقَهُمْ لَهُ فی الْأصْلِ [أصْلِ الْخَلْقِ] مِنَ الْکُفْرِ الَّذی سَبَقَ فی عِلْمِ اللهِ أنْ یَخْلُقَهُمْ لَهُ فی الْأصْلِ وَ مِنَ الَّذینَ سَمّاهُمُ اللهُ فی کِتابِهِ فی قَوْلِهِ: «وَ جَعَلْناهُمْ أئِمَّةً یَدْعونَ إلَی النّارِ». فَتَدَبَّروا هَذا وَ اعْقِلوهُ وَ لا تَجْهَلوهُ، فَإنَّهُ مَنْ یَجْهَلْ هَذا وَ أشْباهَهُ مِمّا افْتَرَضَ اللهُ عَلَیْهِ فی کِتابِهِ مِمّا أمَرَ اللهُ بِهِ وَ نَهَی عَنْهُ، تَرَکَ دینَ اللهِ وَ رَکِبَ مَعاصیَهُ، فَاسْتَوْجَبَ سَخَطَ اللهِ، فَأکَبَّهُ اللهُ عَلَی وَجْهِهِ فی النّارِ.» …»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را به چند طریق روایت کرده است.
از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از حسن بن علی بن فضال از حفص المؤذن که حفص المؤذن ثقه درجه دو است و سایرین، از ثقات درجه یک.
از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از محمد بن اسماعیل بن بزیع از محمد بن سنان از اسماعیل بن جابر که محمد بن سنان از مشاهیر کذابون است.
از حسین بن محمد بن عامر که به اشتباه حسن بن محمد ثبت شده است، از جعفر بن محمد بن مالک الفزاری از قاسم بن ربیع الصحاف از اسماعیل بن مخلد السراج که جعفر بن محمد بن مالک از ضعفا است و قاسم بن ربیع و اسماعیل بن مخلد مجهول هستند.
خلاصه این‌که طریق اول معتبر درجه دو و سایر طرق، غیر معتبر است.
* * *
علامه مجلسی: رواه بثلاثة أسانید. اولها مجهول و ثانیها ضعیف عند القوم بابن سنان و عندی معتبر.
اسماعیل بن مخلد السراج از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام روایت کرد: «از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام این نامه به سوی اصحابشان خارج شد: «بسم الله الرحمن الرحیم، اما بعد؛ از خدا طلب عافیت کنید و بر شما باد فروتنی و وقار و آرامش و بر شما باد حیا و منزه شدن از آن‌چه صالحان قبل از شما از آن منزه بودند و بر شما باد خویشتن‌داری از اهل باطل و تحمل کنید ناحقی از (جانب) آن‌ها را و برحذر باشید از دشمنی آن‌ها … پس ای گروه نجات یافته! الله را تقوا پیشه کنید. اگر تمام کند الله برای شما آن‌چه به شما عطا کرده، چرا که این امر تمام نمی‌شود تا بر شما وارد کند مانند آن‌چه را که بر صالحان قبل شما وارد کرد تا آزمایش شوید در جان‌هایتان و مال‌هایتان و از دشمنان الله آزار بسیار بشنوید. پس صبر پیشه کنید و تحمل کنید که شما را به ستوه آورند و مورد غضب قرار دهند و این‌که بر شما ناحقی روا دارند. پس از آن‌ها به جهت کسب وجه الله و سرای آخرت تحمل کنید و فرو خورید غیظ شدید از جنایتی که بر شما مرتکب می‌شوند به جهت آزار در (راه) الله عز و جل و این که شماره واسطه حق (گویی) تکذیب می‌کنند و شما را به جهت آن دشمنی می‌کنند و بر شما کینه می‌ورزند. پس صبر پیشه کنید بر آن از جانب آن‌ها و مصداق تمام این‌ها در کتاب الله که جبرئیل علیه‌السلام آن را بر نبیتان صلی‌الله‌علیه‌وآله نازل کرد، موجود است. شنیده‌اید کلام الله عز و جل به نبیتان صلی‌الله‌علیه‌وآله را: «فاصْبِرْ کَما صَبَرَ أولوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ»، سپس فرمود: «وَ إنْ یُکَذِّبوکَ فَقَدْ کُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ … فَصَبَروا عَلی ما کُذِّبوا وَ أوذوا». پس به یقین انبیاء الله و رسولان قبل او تکذیب شدند و با تکذیب حق آزار دیدند. پس اگر خوش‌حال کند شما را امر الله درباره آن‌ها که در اصل برایش خلق کرد، نه از کفری که در علم الله سابقه داشت که خلق کند آن‌ها را در اصل برایش و از کسانی که الله در کتابش، در کلامش، نامشان بر که «وَ جَعَلْنا هُمْ أئِمَّةً یَدْعونَ إلَی النّارِ». پس درباره این تدبر کنید و درباره آن عقل را بکار گیرید و آن به جهالت گرفتار نکنید، چرا که هر کس این و شبیه‌های این را از آن‌چه الله در کتابش آن را واجب کرده، از آن‌چه امر به آن کرده و از آن نهی نموده، دین الله را ترک کرده و عصیان او را مرتکب شده، پس مستحق خشم الله است و الله او را به صورت در آتش اندازد.» …»
