حدیث 3413
(3413) التوحید (ص 133): حَدَّثَنا أحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی الْعَطّارُ رضی‌الله‌عنه قالَ حَدَّثَنا سَعْدُ بْنُ عَبْدِاللهِ عَنْ یَعْقوبَ بْنِ یَزیدَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلیٍّ الْخَزّازِ عَنْ مُثَنًّی الْحَنّاطِ عَنْ أبی‌جَعْفَرٍ أظُنُّهُ مُحَمَّدَ بْنَ نُعْمانَ قالَ: «سَألْتُ أباعَبْدِاللهِ علیه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللهِ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ هُوَ اللهُ فی السَّماواتِ وَ فی الْأرْضِ». قالَ: «کَذَلِکَ هُوَ فی کُلِ مَکانٍ.» قُلْتُ: «بِذاتِهِ؟» قالَ: «وَیْحَکَ! إنَّ الْأماکِنَ أقْدارٌ، فَإذا قُلْتَ فی مَکانٍ بِذاتِهِ، لَزِمَکَ أنْ تَقولَ فی أقْدارٍ وَ غَیْرِ ذَلِکَ وَ لَکِنْ هُوَ بائِنٌ مِنْ خَلْقِهِ، مُحیطٌ بِما خَلَقَ، عِلْماً وَ قُدْرَةً وَ إحاطَةً وَ سُلْطاناً وَ مُلْکاً وَ لَیْسَ عِلْمُهُ بِما فی الْأرْضِ، بِأقَلَّ مِمّا فی السَّماءِ. لا یَبْعُدُ مِنْهُ شَیْءٌ وَ الْأشْیاءُ لَهُ سَواءٌ، عِلْماً وَ قُدْرَةً وَ سُلْطاناً وَ مُلْکاً وَ إحاطَةً.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه دو است.
شیخ صدوق این حدیث را از احمد بن محمد بن یحیی العطار از سعد بن عبدالله القمی از یعقوب بن یزید از حسن بن علی الخزاز از مثنی بن ولید الحناط از ابوجعفر که به احتمال زیاد محمد بن نعمان، مؤمن الطاق است که این فرد آخر اگر، محمد بن نعمان باشد، همه از ثقات درجه یک هستند و اگر کسی غیر از او باشد، ابتداء مجهول است، اما به واسطه مثنی الحناط، توثیق درجه دو می‌شود.
مثنی الحناط از ابوجعفر که گمان می‌کنم او، محمد بن نعمان است، روایت کرد: «از ابوعبدالله (امام صادق) علیه‌السلام درباره کلام الله عز و جل: «وَ هُوَ اللهُ فی السَّماواتِ وَ فی الْأرْضِ» سؤال کردم. فرمودند: «این‌گونه است که او در هر جایی است.» عرض کردم: «به ذات خویش؟» فرمودند: «وای بر تو! همانا مکان‌ها اندازه‌هایی هستند، پس چنان‌چه بگویی در مکان به ذات خود است، تو را لازم است که بگویی به اندازه‌هایی و غیر آن، لیکن او جدای از خلقش است، اجازه دارد به آن‌چه خلق کرد به واسطه علم و قدرت و احاطه و تسلط و مالکیت و علم او به آن‌چه در زمین است، کم‌تر از «آن‌چه در آسمان است، نیست. هیچ چیز از او دور نیست و چیزها برای او مساوی هستند به واسطه علم و قدرت و تسلط و مالکیت و احاطه.»»