حدیث 2972
(2972) الفقیه (ح 88)، الکافی (ح 3931) و التهذیب (ج 1، ح 154): قالَ زُرارَةُ بْنُ أعْیَنَ لِأبی‌جَعْفَرٍ الْباقِرِ علیه‌السلام: «أخْبِرْنی عَنْ حَدِّ الْوَجْهِ الَّذی یَنْبَغی أنْ یُوَضَّأ الَّذی قالَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ.» فَقالَ: «الْوَجْهُ الَّذی قالَ اللهُ وَ أمَرَ اللهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِغَسْلِهِ الَّذی لا یَنْبَغی لِأحَدٍ أنْ یَزیدَ عَلَیْهِ وَ لا یَنْقُصَ مِنْهُ، إنْ زادَ عَلَیْهِ لَمْ یُؤْجَرْ وَ إنْ نَقَصَ مِنْهُ أثِمَ، ما دارَتْ عَلَیْهِ الْوُسْطَی وَ الْإبْهامُ مِنْ قُصاصِ شَعْرِ الرَّأْسِ إلَی الذَّقَنِ وَ ما جَرَتْ عَلَیْهِ الْإصْبَعانِ مُسْتَدیراً، فَهُوَ مِنَ الْوَجْهِ وَ ما سِوَی ذَلِکَ، فَلَیْسَ مِنَ الْوَجْهِ.» فَقالَ لَهُ: «الصُّدْغُ مِنَ الْوَجْهِ؟» فَقالَ: «لا!»» قالَ زُرارَةُ: «قُلْتُ لَهُ: «أ رَأیْتَ ما أحاطَ بِهِ الشَّعْرُ؟» فَقالَ: «کُلُّ ما أحاطَ بِهِ مِنَ الشَّعْرِ، فَلَیْسَ عَلَی الْعِبادِ أنْ یَطْلُبوهُ وَ لا یَبْحَثوا عَنْهُ وَ لَکِنْ یُجْرَی عَلَیْهِ الْماءُ.»»
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر درجه یک است.
شیخ صدوق این حدیث را به طریق خود در الفقیه به زراره بن اعین که معتبر درجه یک است، روایت کرده است.
شبیه قسمت اول این روایت را ثقةالاسلام الکلینی این حدیث را از علی بن ابراهیم القمی از پدرش و نیز از محمد بن اسماعیل البندقی از فضل بن شاذان همگی از حماد بن عیسی از حریز بن عبدالله از زراره بن اعین به صورت مضمره روایت کرده است.
همین قسمت اول را شیخ‌الطائفه این حدیث را از شیخ مفید از جعفربن محمد بن قولویه از ثقةالاسلام الکلینی به همان سند و متن الکافی نیز روایت کرده است.
* * *
علامه مجلسی: کالصحیح (الکافی). حسن کالصحیح (التهذیب).
* * *
مجلسی اول: طریق الصدوق إلیه صحیح.
زراره بن اعین به ابوجعفر (امام باقر) علیه‌السلام عرض کرد: «مرا از حد صورت خبر کنید که بایسته است که وضوه گرفته شود که الله عز و جل فرمود.» پس فرمودند: «صورتی که الله فرمود و الله عز و جل امر به شستن آن کرده است که نشاید برای احدی که بر آن بیافزاید و نه از آن بکاهد، اگر بر آن بیافزاید اجری نبرده و اگر از آن بکاهد گناه کرده است، آن چه دائر مدار است بر آن (انگشت) وسطی و شست از رستنگاه مو تا چانه و آن‌چه بر آن دو انگشت از صورت جریان داشته می‌چرخد، پس آن از صورت است و آن‌چه غیر آن است، پس از صورت نیست.» پس به ایشان عرض کردم: «زیر گیجگاه از وجه است؟» فرمودند: «خیر!»» زراره گفت: «به ایشان عرض کردم: «آیا نظردارید آن‌چه را مو به آن احاطه دارد؟» پس فرمودند: «هر آن چه را مو بر آن احاطه دارد، پس بر بندگان نیست که آن را طلب کنند و نه از آن بررسی کنند، لیکن آب بر آن جاری می‌شود.»»