الحدیث 14 / 11
11/14- الشیخ المفید، فی کتاب الاختصاص عن عمرو بن أبی‌المقدام: عن جابر الجعفی قال: قال لی أبوجعفر علیه‌السلام:«یا جابر، الزم الأرض و لا تحرک یدا و لا رجلا حتی تری علامات أذکرها لک إن أدرکتها: أولها اختلاف ولد فلان، و ما أراک تدرک ذلک، و لکن حدث به بعدی، و مناد ینادی من السماء، و یجیئکم الصوت من ناحیة دمشق بالفتح، و یخسف بقریة من قری الشام تسمی الجابیة، و تسقط طائفة من مسجد دمشق الأیمن، و مارقة تمرق من ناحیة الترک و یعقبها (من حالة) مرج الروم، و یستقبل إخوان الترک حتی ینزلوا الجزیرة، و یستقبل م [ا] رقة الروم حتی تنزل الرملة. فتلک السنة- یا جابر- فیها اختلاف کثیر فی کل أرض[1] ناحیة المغرب، فأول أرض المغرب تخرب الشام، یختلفون عند ذلک علی ثلاث رایات، رایة الأصهب، و رایة الأبقع، و رایة السفیانی، فیلقی السفیانی الأبقع، فیقتتلون فیقتله و من معه، و یقتل الأصهب، ثم لا یکون همه إلا الإقبال نحو العراق و یمر جیشه بقرقیسا فیقتلون بها ماءة ألف رجل من الجبارین، و یبعث السفیانی جیشا إلی الکوفة، و عدتهم سبعون ألف رجل، فیصیبون من أهل الکوفة قتلا و صلبا و سبیا، فبیناهم کذلک إذ أقبلت رایات من ناحیة خراسان تطوی المنازل طیا حثیثا و معهم نفر من أصحاب القائم علیه‌السلام، و خرج رجل من موالی أهل الکوفة فقتله[2] أمیر جیش السفیانی بین الحیرة و الکوفة، و یبعث السفیانی بعثا إلی المدینة فینفر المهدی علیه‌السلام منها إلی مکة، فبلغ أمیر جیش السفیانی أن المهدی علیه‌السلام قد خرج من المدینة فیبعث جیشا علی أثره فلا یدرکه حتی یدخل مکة خائفا یترقب علی سنة موسی بن عمران علیه‌السلام. و ینزل أمیر جیش السفیانی البیداء، فینادی مناد من السماء: یا بیداء أبیدی القوم! فیخسف بهم البیداء فلا یفلت منهم إلا ثلاثة یحول الله وجوههم فی أقفیتهم و هم من کلب، و فیهم نزلت هذه الآیة: یا أیُّها الَّذینَ أوتوا الْکِتابَ آمِنوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَکُمْ مِنْ قَبْلِ أنْ نَطْمِسَ وُجوهاً فَنَرُدَّها عَلی أدْبارِها …[3] الآیة.» قال: «و القائم یومئذ بمکة قد أسند ظهره إلی البیت الحرام مستجیرا به ینادی: [یا أیها الناس] إنا نستنصر الله و من أجابنا من الناس، فإنا أهل بیت نبیکم، و نحن أولی الناس بالله و بمحمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، فمن حاجنی فی آدم فأنا أولی الناس بآدم علیه‌السلام، و من حاجنی فی نوح فأنا أولی الناس بنوح علیه‌السلام، و من حاجنی فی إبراهیم فأنا أولی الناس بإبراهیم علیه‌السلام، و من حاجنی فی محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فأنا أولی الناس بمحمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، و من حاجنی فی النبیین فأنا أولی الناس بالنبیین. ألیس الله یقول فی محکم کتابه: إنَّ اللهَ اصْطَفی آدَمَ وَ نوحاً وَ آلَ إبْراهیمَ وَ آلَ عِمْرانَ عَلَی الْعالَمینَ ذُرّیَّةً بَعْضُها مِنْ بَعْضٍ وَ اللهُ سَمیعٌ عَلیمٌ[4]؟ فأنا بقیة من آدم، و خیرة[5] من نوح، و مصطفی من إبراهیم، و صفوة من محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وعلیهم، ألا و من حاجنی فی کتاب الله فأنا أولی (الناس) بکتاب الله، ألا و من حاجنی فی سنة رسول الله و سیرته فأنا أولی الناس بسنة رسول الله و سیرته، فأنشد الله من سمع کلامی الیوم لما بلغ[6] الشاهد منکم الغائب، و أسألکم بحق الله و حق رسوله و حقی فإن لی علیکم حق القربی برسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم لما أعنتمونا و منعتمونا ممن یظلمنا، فقد أخفنا و ظلمنا و طردنا من دیارنا و أبنائنا و بغی علینا و دفعنا عن حقنا و آثر علینا أهل الباطل، فالله الله فینا لا تخذلونا و انصرونا ینصرکم الله. فیجمع الله له أصحابه ثلاث مائة و ثلاثة عشر رجلا، فیجمعهم الله علی غیر میعاد قزع کقزع الخریف، و هی- یا جابر- الآیة التی ذکرها الله: أیْنَ ما تَکونوا یَأْتِ بِکُمُ اللهُ جَمیعاً، إنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ فیبایعونه بین الرکن و المقام، و معه عهد من رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و قد توارثه الأبناء[7] عن الآباء. و القائم علیه‌السلام- یا جابر- رجل من ولد الحسین [بن علی] صلی‌الله‌علیهما یصلح الله له أمره فی لیلة (واحدة)، فما أشکل علی الناس من ذلک یا جابر، لا یشکلن علیهم ولادته من رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، و وراثته العلماء عالما بعد عالم، فإن أشکل علیهم هذا کله فإن الصوت من السماء لا یشکل علیهم إذا نودی باسمه و اسم أبیه [و اسم أمه.]»[8]
—————————————-
[1]. در مأخذ: أرض من.
[2]. در مأخذ: فیقتله.
[3]. نساء (4): 48.
[4]. آل عمران (3): 34- 35.
[5]. در مأخذ: ذخیرة.
[6]. در مأخذ: أبلغه.
[7]. [در مأخذ: الأنبیاء.]
[8]. الاختصاص: 255- 257.
طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام، غیر معتبر است.
این حدیث که شبیه آن را در شماره 12 خواندیم، از کتاب الأختصاص شیخ مفید (ص 255) روایت شده است. شیخ که متوفای سال 413 هجری قمری است، این حدیث را بی‌واسطه از از عمرو بن ابی‌المقدام که متوفای حدود سال‌های 170 تا 172 هجری قمری است، روایت کرده است. یعنی ارسالی حدوداً دو قرن و نیمه دارد و در نتیجه طریق این حدیث به معصوم علیه‌السلام معتبر نیست.
اگر دقت بفرمایید، این حدیث شباهت‌هایی به حدیث شماره 12 دارد که از تفسیر العیاشی روایت کردیم و مانند آن هم مرسل است. تنها نکته خاص این سند این است که می توان گفت، احتمالاً نفر قبل از جابر بن یزید که در تفسیر العیاشی حذف شده بود، عمرو بن ابی‌المقدام است. البته در آینده، باز هم با این روایت برخورد خواهیم کرد و نکاتی را هم آن‌جا عرض خواهم کرد.
نکاتی که درباره مطالب مفصل در این حدیث باید عرض کنم، همان است که در حدیث شماره 12 عرض کردم و به گمانم بیش از آن نیازی به توضیح نباشد.